Τώρα που τα φώτα των εκλογικών πανηγυρισμών και των ορκωμοσιών σβήνουν, οι Αιρετοί σταδιακά αρχίζουν να "προσγειώνονται" στην "ωμή" πραγματικότητα της άσκησης τοπικής δημόσιας εξουσίας,.......

καθώς και στις παρενέργειες που η εκτέλεση των καθηκόντων τους συχνότατα επιφέρει.

Μία από αυτές είναι η εμπλοκή τους σε νομικές περιπέτειες, φαινόμενο σύνηθες, που ενδέχεται να ταλαιπωρήσει για χρόνια το δημόσιο, αλλά και ιδιωτικό, βίο τους. 

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα Αιρετών που –άνευ λόγου, όπως τελικά απεδείχθη– βρέθηκαν πολλάκις κατηγορούμενοι και είδαν το όνομά τους να πρωταγωνιστεί αρνητικά σε τοπικά και εθνικής εμβέλειας μέσα ενημέρωσης, ώσπου τελικά να έρθει η στιγμή της δικαίωσης.

Ο νομοθέτης έχει λάβει ειδική μέριμνα, θεσπίζοντας ρητώς υποχρέωση των ΟΤΑ να παρέχουν νομική υποστήριξη στους Αιρετούς.

Οι σχετικές προϋποθέσεις σήμερα (κατόπιν διαδοχικών μεταβολών) περιλαμβάνονται στην παρ.6 του αρ.244α του ν.3852/2010, όπως ισχύει βάσει του αρ.218 του Κλεισθένη (ν.4555/2018).

Το περιεχόμενο της ρύθμισης αφορά τη νομική υποστήριξη στους υπαλλήλους της Αυτοδιοίκησης, σύμφωνα όμως με το τελευταίο εδάφιο της οικείας παραγράφου «οι διατάξεις εφαρμόζονται και για τους Αιρετούς ων Δήμων και των Περιφερειών».

Οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού και τα Νομικά Πρόσωπα αυτών, λοιπόν, υποχρεούνται να παρέχουν νομική υποστήριξη στους Αιρετούς των Δήμων και των Περιφερειών,

ενώπιον

- των Δικαστηρίων

- ή των Δικαστικών Αρχών,

σε περίπτωση

- διενέργειας προκαταρκτικής εξέτασης ή

- άσκησης ποινικής δίωξης αυτών,

για αδικήματα που τους αποδίδεται ότι διέπραξαν κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους.

Υπογραμμίζεται πως η ανωτέρω νομική υποστήριξη δεν παρέχεται σε περίπτωση ποινικής δίωξης αυτών ύστερα από καταγγελία εκ μέρους της Υπηρεσίας.

 Η νομική εκπροσώπησή τους συντελείται από δικηγόρο του Δήμου ή της Περιφέρειας,

ύστερα από

- αίτηση του Αιρετού προς τον οικείο Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη,

- θετική εισήγηση της Υπηρεσίας και

- απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής.

Αν δεν υπηρετεί δικηγόρος με πάγια έμμισθη εντολή, η εκπροσώπηση γίνεται από πληρεξούσιο δικηγόρο που προσλαμβάνεται σύμφωνα με την περ.ιε΄ της παρ.1 του αρ.72 και την περ.ιγ΄ της παρ.1 του αρ.176 του ν.3852/2010 ως ισχύουν,  αντιστοίχως.

Ως προς την «θετική εισήγηση της Υπηρεσίας», υπενθυμίζεται πως ο νόμος παλαιότερα, στο αρ.244 του ν.3852/2010, προέβλεπε «θετική εισήγηση της Νομικής Υπηρεσίας». 

Η μεταβολή σε «Υπηρεσίας» έγινε με το αρ.102 του ν.4483/2017 και έτσι διατηρήθηκε εν συνεχεία στον Κλεισθένη.

Αναφορικά με το ζήτημα της νομικής υποστήριξης, το Υπουργείο Εσωτερικών είχε εκδώσει Εγκύκλιο το 2014 (ΑΔΑ: ΒΙΞΡΝ-ΒΧΑ). 

Εκεί, για τη σημαντική προϋπόθεση «κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους» (διατύπωση που υπήρχε και στην τότε ισχύουσα μορφή του νόμου) ανέφερε ότι:

«τα διωκόμενα ποινικώς αδικήματα πρέπει να τελούν σε αιτιώδη συνάφεια με την άσκηση των καθηκόντων τους ως Αιρετών, δηλαδή να αφορούν πράξεις ή παραλείψεις που τελέστηκαν εντός του πλαισίου που διαγράφουν οι νόμοι και οι κανονιστικές αποφάσεις για την εφαρμογή μίας προβλεπόμενης αρμοδιότητάς τους.»

Στην ίδια Εγκύκλιο το Υπουργείο τόνιζε πως η νομική υποστήριξη των Αιρετών των Δήμων και των Περιφερειών, ενώπιον των Δικαστηρίων και των Δικαστικών Αρχών, όταν διώκονται ποινικώς, εξαιτίας της άσκησης των καθηκόντων τους, «αποτελεί ένα δικαίωμα που συμβάλλει στην απρόσκοπτη άσκηση των καθηκόντων τους και στην προαγωγή των πρωτοβουλιών τους και λήψης αποφάσεων, που ο ρόλος τους απαιτεί.»