Το θεσμικό πλαίσιο για την αμφισβήτηση του κύρους και των αποτελεσμάτων των εκλογών ανάδειξης των Αρχών της πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης.....

ρυθμίζεται από τα αρ.45-49 του ν.3852/2010, σε συνδυασμό με εφαρμογή του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας για κάθε θέμα που δεν ρυθμίζεται ειδικώς από τον Καλλικράτη. 

ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΕΙ ΕΝΣΤΑΣΗ

(Α) κάθε εκλογέας εγγεγραμμένος στους εκλογικούς και ειδικούς εκλογικούς καταλόγους Δήμου, και

(Β) ο υποψήφιος κατά τις εκλογές στον οικείο Δήμο.

Επισημαίνεται ότι:

(1) Ενιστάμενος που έχει ανακηρυχθεί υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος συγκεκριμένης εκλογικής περιφέρειας, στερείται εννόμου συμφέροντος προς άσκηση ένστασης με αντικείμενο την απόδοση στο Συνδυασμό έδρας άλλης εκλογικής περιφέρειας, διότι ο ενιστάμενος δεν μπορεί να την καταλάβει.

(2) Σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως εκλογέας που νομιμοποιείται να ασκήσει ένσταση κατά του κύρους των Δημοτικών και Κοινοτικών εκλογών νοείται μόνον εκείνος που είναι γραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου Δήμου ή Κοινότητας, διότι μόνο υπό την προϋπόθεση αυτή μπορούν οι δημότες εκλογείς να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα.

(3) Εκείνος που αναδείχθηκε νικητής κατά τις Δημοτικές εκλογές στερείται εννόμου συμφέροντος να ασκήσει αυτοτελώς ένσταση.  Περαιτέρω, όμως, ο αναδειχθείς νικητής κατά τις εκλογές, αν ασκηθεί εναντίον του ένσταση, έχει δικαίωμα άσκησης αντένστασης, με την οποία δύναται να προβάλει όχι μόνο αυτοτελείς ισχυρισμούς για το κύρος των ψηφοδελτίων, αλλά και άλλους λόγους που είναι δυνατό να προβληθούν με ένσταση, όπως λόγους που αφορούν σε πλημμέλειες κατά την ανακήρυξη υποψηφίων Συνδυασμών.

Η ένσταση στρέφεται αποκλειστικά κατά της Απόφασης με την οποία ανακηρύσσονται ο επιτυχών Συνδυασμός ή ο Συνδυασμός του Δημάρχου και οι λοιποί Συνδυασμοί του Δημοτικού Συμβουλίου, καθώς και οι υποψήφιοι κάθε Συνδυασμού που εκλέγονται ως τακτικοί ή αναπληρωματικοί, βάσει του σχετικού Πίνακα αποτελεσμάτων που ενσωματώνεται σε αυτή.

Επίσης, η ένσταση στρέφεται κατά της Απόφασης ανακήρυξης των τακτικών και αναπληρωματικών Συμβούλων των Κοινοτήτων κάθε Συνδυασμού και των Προέδρων Κοινοτήτων έως 300 κατοίκων με τους αναπληρωματικούς τους. Μάλιστα, νομιμοποιούνται παθητικά οι ανακηρυχθέντες υποψήφιοι των οποίων η εκλογή επιδιώκεται να ακυρωθεί.

ΛΟΓΟΙ ΕΝΣΤΑΣΗΣ

(Α) η έλλειψη νόμιμων προσόντων και η συνδρομή κωλυμάτων σε υποψηφίους που έχουν εκλεγεί ως τακτικά ή αναπληρωματικά μέλη, 

(Β) οι παραβάσεις του νόμου κατά

i) τη διεξαγωγή της εκλογής,

ii) την εξαγωγή του εκλογικού αποτελέσματος,

iii) την ανακήρυξη των υποψηφίων Συνδυασμών,

iv) την ανακήρυξη του επιτυχόντος Συνδυασμού ή του Συνδυασμού του Δημάρχου και των λοιπών Συνδυασμών του Δημοτικού  Συμβουλίου και των προσώπων που ανήκουν σε αυτούς, και

(Γ) η ακυρότητα ή η εσφαλμένη αρίθμηση των ψηφοδελτίων.

Ψηφοδέλτιο κρίνεται άκυρο, μόνο, στις ακόλουθες περιπτώσεις:

(1) αν έχει σημειωθεί επ’ αυτού σταυρός με χρώμα διαφορετικό του μαύρου ή του κυανού-μπλε,

(2) αν έχει σχήμα, διαστάσεις ή μορφή που διαφέρουν κατά τρόπο εμφανή από τα οριζόμενα στην αριθμ. 23002/29.3.2019 (B’ 1095) ΑπόφασηΥΠΕΣ,

(3) αν έχει τυπωθεί σε μη λευκό χαρτί ή η εκτύπωση δεν είναι σε μαύρη απόχρωση και η διαφορά είναι εμφανής, 

(4) αν έχουν σημειωθεί σε οποιαδήποτε πλευρά του λέξεις, φράσεις, υπογραμμίσεις, στίγματα ή άλλα σημεία, εφόσον αποτελούν διακριτικά γνωρίσματα, που παραβιάζουν κατά τρόπο προφανή το απόρρητο της ψηφοφορίας,

(5) αν βρεθεί στο φάκελο με ένα ή περισσότερα άλλα έγκυρα ή άκυρα ψηφοδέλτια του ιδίου ή διαφορετικού Συνδυασμού ή με λευκά,

(6) αν βρεθεί σε φάκελο που δεν είναι σύμφωνος με την Απόφαση του αρ.46ΚΔΚ,

(7) αν φέρει εγγραφές-διαγραφές, εκτός της περίπτωσης στην οποία κατά τοπ.δ.26/2012 επιτρέπεται η χρήση λευκών ψηφοδελτίων λόγω μη επάρκειας των εντύπων,

(8) ενιαίo ψηφοδέλτιo υποψηφίων Προέδρων Συμβουλίων Κοινότητας έως 300 κατοίκων, που δεν φέρει κανέναν σταυρό ή φέρει περισσότερους του ενός σταυρούς.

Κατά την εκδίκαση των σχετικών με το κύρος των ψηφοδελτίων ενστάσεων, τα Διοικητικά Δικαστήρια κρίνουν αν, στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα διάφορα σημεία αποτελούν ή όχι διακριτικά γνωρίσματα με βάση τα διδάγματα της λογικής και της κοινής πείρας και λαμβάνοντας υπόψη τις εκάστοτε συνθήκες υπό τις οποίες τελεί ο εκλογέας, το είδος του σημείου, τη θέση του, τον τρόπο χαράξεως και, προκειμένου για σταυρούς προτιμήσεως, το πάχος ή το χρώμα του για να συναγάγουν αν το εκάστοτε αμφισβητούμενο σημείο έχει τεθεί τυχαία ή σκόπιμα. Η κρίση είναι πραγματική και δεν υπόκειται, για το λόγο αυτό, σε αναιρετικό έλεγχο.

Οι λόγοι της ένστασης και της αντένστασης, με τους οποίους προβάλλεται η ύπαρξη διακριτικών γνωρισμάτων, πρέπει να είναι ειδικοί και ορισμένοι, δηλαδή αφ’ ενός μεν να προσδιορίζουν κατ’ αριθμό και εκλογικό τμήμα τα πληττόμενα ψηφοδέλτια, αφ’ ετέρου να περιέχουν περιγραφή του πραγματικού, ως προς το προβαλλόμενο διακριτικό γνώρισμα. Τα Δικαστήρια της ουσίας έχουν την εξουσία να ελέγχουν μόνο τα πληττόμενα με την ένσταση και την αντένσταση ψηφοδέλτια και αποκλειστικώς εν όψει των διακριτικών γνωρισμάτων που προβάλλονται με τους λόγους της ένστασης και της αντένστασης και στο δικόγραφο των προσθέτων λόγων.

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Νομολογιακά έχουν κριθεί τα ακόλουθα:

(Α) Από το Συνδυασμό των διατάξεων του ν.3852/2010 αλλά και ειδικότερα από την παρ.2αρ.259 Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας συνάγεται ότι αν εκλεγεί Δήμαρχος ή Δημοτικός Σύμβουλος ή Σύμβουλος ή Πρόεδρος Κοινότητας με πληθυσμό έως 300 κατοίκων κάποιος που έχει κώλυμα εκλογιμότητας ή ανακηρύχθηκε υποψήφιος κατά παράβαση του νόμου, ενώ δεν έπρεπε για οποιοδήποτε λόγο να ανακηρυχθεί, κηρύσσεται άκυρη όχι η εκλογή του Συνδυασμού στον οποίο ήταν ενταγμένο το συγκεκριμένο πρόσωπο που είχε κώλυμα εκλογιμότητας και δεν μπορούσε να ανακηρυχθεί υποψήφιος, αλλά μόνον η εκλογή του συγκεκριμένου προσώπου. Η ανακήρυξη δε ως υποψηφίου Δημάρχου προσώπου που εμπίπτει σε κώλυμα εκλογιμότητας δεν συνιστά παράβαση νόμου ούτε πλημμέλεια της εκλογής που μπορεί να έχει ως συνέπεια την ακύρωση της εκλογής κατ’ αρ.51παρ.1ν.3852/2010, διότι δεν συνδέεται το κώλυμα εκλογιμότητας με τη διεξαγωγή της εκλογής.

(Β) Για να είναι βάσιμος λόγος ένστασης με τον οποίο προβάλλεται εκλογική παράβαση και ζητείται η ακύρωση της εκλογής, ο ενιστάμενος οφείλει αφενός να επικαλεσθεί και να αποδείξει τα γεγονότα που συνιστούν την εκλογική παράβαση καθεαυτή, αφετέρου να εκθέσει τους λόγους, για τους οποίους κατά την άποψή του η παράβαση αυτή είναι δυνατόν να άσκησε επιρροή στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα. Εάν οι λόγοι συνδέονται με πραγματικά περιστατικά, ενέργειες ή ιδιότητες προσώπων, ο ενιστάμενος οφείλει να επικαλεσθεί και να αποδείξει τα περιστατικά, τις ενέργειες ή τις ιδιότητες αυτές.

(Γ) Σύμφωνα με την παρ.2αρ.49ν.3852/2010 κατά την εκδίκαση της ένστασης το Δικαστήριο, κατόπιν προβολής σχετικού λόγου, ελέγχει παρεμπιπτόντως και πράξεις μεταδημότευσης, δυνάμει των οποίων γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους και ψήφισαν στον συγκεκριμένο ΟΤΑ εκλογείς, χωρίς να δεσμεύεται από το τεκμήριο νομιμότητας των πράξεων αυτών, εφ’ όσον, όπως έχει κριθεί, ο ενιστάμενος αναφέρεται ονομαστικά σε μεταδημοτεύσαντες εκλογείς και προβάλλει, με σαφείς ισχυρισμούς, ότι οι πράξεις της μεταδημότευσής τους είναι νομικώς πλημμελείς, διότι ελλείπουν οι σχετικές αιτήσεις μεταδημοτεύσεως ή οι πράξεις οι οποίες, κατά τις οικείες διατάξεις, αποτελούν το νόμιμο έρεισμα της εγγραφής στο Δημοτολόγιο (και, κατ’ επέκταση, στον εκλογικό κατάλογο). Έτσι, σε περίπτωση μεταδημότευσης, το Δικαστήριο ελέγχει αν η εγγραφή στο Δημοτολόγιο του νέου ΟΤΑ στηρίζεται σε αίτηση μεταδημότευσης και σε βεβαίωση μόνιμης κατοικίας ή, επί μεταδημότευσης συζύγων ή τέκνων, σε ληξιαρχική πράξη ή πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης. Δεν επεκτείνεται ο παρεμπίπτων δικαστικός έλεγχος σε περαιτέρω έρευνα της νομιμότητας της πράξης βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας ή της ληξιαρχικής πράξης ή πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης, στις οποίες στηρίχθηκε η πράξη μεταδημότευσης.

Ο παρεμπίπτων έλεγχος της εγγραφής, μετεγγραφής ή διαγραφής εκλογέα στους ή από τους εκλογικούς καταλόγους του οικείου Δήμου, χωρεί κατά των πράξεων αυτών, μόνο εάν αυτές έγιναν κατά τη σύνταξη ή αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων κατά τη διάρκεια του έτους, που προηγείται της ημερομηνίας διενέργειας των Δημοτικών εκλογών. Επομένως, οποιεσδήποτε εγγραφές, μετεγγραφές ή διαγραφές εκλογέα στους ή από τους εκλογικούς καταλόγους του οικείου Δήμου, προγενέστερες της ανωτέρω χρονικής περιόδου, υπόκεινται στις ενστάσεις των αρ.17-18 του π.δ.26/2012.

Έχει παρατηρηθεί από πολλούς ΟΤΑ άρνηση χορήγησης τους ενδιαφερόμενους ή πρόσβασης των ενδιαφερομένων σε στοιχεία που τηρούνται σε αυτούς (πχ μεταδημοτεύσεις) και τα οποία είναι αναγκαία για το βάσιμο άσκησης των ανωτέρω προσφυγών. Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων κατ’ επανάληψη έχει κρίνει ότι τα στοιχεία που αναφέρονται στις μεταδημοτεύσεις δεν αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, και επομένως είναι προσβάσιμαδιοικητικά έγγραφα κατά το αρ.5 ν.2690/1999 και τελεί υπό την άδεια του υπεύθυνου επεξεργασίας, σύμφωνα με το νέο Γενικό Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. 

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ

Η ένσταση ασκείται μέσα σε προθεσμία επτά ημερών από τη λήξη του χρόνου έκθεσης της πράξης, με την οποία ανακηρύσσονται ο επιτυχών Συνδυασμός ή ο Συνδυασμός του Δημάρχου και οι λοιποί Συνδυασμοί του Δημοτικού Συμβουλίου, καθώς και οι υποψήφιοι κάθε Συνδυασμού που εκλέγονται ως τακτικοί ή αναπληρωματικοί, κατά το αρ.44 του ν.3852/2010. Η προθεσμία για την άσκηση της ένστασης ή η άσκησή της δεν αναστέλλει την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης.

Αρμόδιο Δικαστήριο για την εκδίκαση σε πρώτο και τελευταίο βαθμό είναι το Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο στην περιφέρεια του οποίου έχει την έδρα του ο οικείος Δήμος.

ΑΙΤΗΣΗ ΑΝΑΙΡΕΣΗΣ

Κατά των Αποφάσεων που θα εκδοθούν από τα Τριμελή Διοικητικά Πρωτοδικεία δεν χωρεί έφεση, παρά μόνο Αίτηση Αναίρεσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η Αίτηση Αναίρεσης κατατίθεται εντός δέκα ημερών από την παρέλευση του πενθημέρου της παρ.1 του αρ.260του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, ενώ η Απόφαση επ’ αυτής εκδίδεται εντός δύο μηνών, το αργότερο.Σύμφωνα με την παρ.3 του αρ.53 του π.δ.18/1989, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του αρ.12 του ν.3900/2010, η Αίτηση Αναιρέσης επιτρέπεται μόνον όταν προβάλλεται από το διάδικο με συγκεκριμένους ισχυρισμούς που περιέχονται στο εισαγωγικό δικόγραφο ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή ότι υπάρχει αντίθεση της προσβαλλομένης Απόφασης προς τη νομολογία του ΣτΕ ή άλλου ανώτατου Δικαστηρίου, είτε προς ανέκκλητη Απόφαση Διοικητικού Δικαστηρίου.

Πρωτοδικείο Σύρου: Έκθεση πρακτικών - επικύρωση εκλογής - ενστάσεις

Ο πρόεδρος του Πρωτοδικείου εκθέτει τα πρακτικά της εκλογής και τον πίνακα των αποτελεσμάτων στο κατάστημα του πρωτοδικείου επί πέντε (5) ημέρες και συντάσσει για την έκθεση αυτή πρακτικό, που τοιχοκολλείται επίσης έξω από το δικαστικό κατάστημα.