Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση ανάμεσα στην υγιή κοινωνική επιρροή και την ψυχολογική χειραγώγηση. Η υγιής κοινωνική επιρροή συμβαίνει μεταξύ των περισσοτέρων ανθρώπων και είναι μέρος του καθημερινού πάρε-δώσε των εποικοδομητικών σχέσεων. Στην ψυχολογική χειραγώγηση, ένα άτομο χρησιμοποιείται προς όφελος του άλλου. Ο χειριστικός δημιουργεί σκόπιμα μια ανισορροπία εξουσίας και εκμεταλλεύεται το θύμα με σκοπό να εξυπηρετήσει αυτά που έχει κατά νου. Παρακάτω είναι μια λίστα των δεκατεσσάρων «κόλπων» χειραγώγησης που οι άνθρωποι συχνά χρησιμοποιούν για να εξωθήσουν τους άλλους σε μειονεκτική θέση, η οποία είναι απόσπασμα από το βιβλίο: «Πώς να χειριστείτε με επιτυχία Χειριστικούς ανθρώπους». Δεν έχει σκοπό να είναι ένας πλήρης κατάλογος, αλλά μάλλον μια συλλογή από λεπτά αλλά και έντονα παραδείγματα εξαναγκασμού. Δεν είναι απαραίτητο πως ο καθένας που ενεργεί με τους ακόλουθους τρόπους μπορεί να προσπαθεί σκόπιμα να σας χειραγωγήσει. Μερικοί άνθρωποι έχουν απλά πολύ κακές συνήθειες. Ανεξάρτητα από αυτό, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε αυτές τις συμπεριφορές σε καταστάσεις όπου διακυβεύονται τα δικαιώματα, τα συμφέροντα και η ασφάλειά σας.

1. Πλεονέκτημα έδρας

Ο χειριστικός μπορεί να επιμείνει να γνωριστείτε και να αλληλεπιδράσετε σε κάποιον φυσικό χώρο που μπορεί να ασκήσει περισσότερη κυριαρχία και έλεγχο. Αυτός ο χώρος μπορεί να είναι το γραφείο του, το σπίτι του, το αυτοκίνητό του ή άλλοι χώροι που νοιώθει ως ιδιόκτητους και οικείους (και εσείς υστερείτε).

2. Σας αφήνει να μιλήσετε πρώτοι έτσι ώστε να δημιουργήσει μια βάση και να ψάξει για αδυναμίες

Πολλοί πωλητές το κάνουν όταν σας προσεγγίζουν. Ρωτώντας γενικές και διερευνητικές ερωτήσεις, δημιουργούν μια βάση σχετικά με το τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς σας, απ’ όπου μπορούν στη συνέχεια να αξιολογήσουν τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες σας. Αυτό ο τύπος ερωτηματολογίου με κρυφή ατζέντα μπορεί να εμφανιστεί επίσης στο χώρο εργασίας σας ή στις διαπροσωπικές σας σχέσεις.

3. Χειραγώγηση περιστατικών

Παραδείγματα: Ψέματα. Δημιουργία δικαιολογιών. Διπροσωπία. Κατηγορία του θύματος ότι προκαλούν τη δική τους θυματοποίηση. Παραμόρφωση της αλήθειας. Στρατηγική αποκάλυψη ή απόκρυψη σημαντικών πληροφοριών. Υπερβολή. Υποτίμηση. Μονόπλευρη προκατάληψη ενός θέματος.

4. Κατακλυσμός από γεγονότα και στατιστικές

Μερικά άτομα απολαμβάνουν το «πνευματικό bullying» τεκμηριώνοντας ότι είναι οι ειδικοί και οι περισσότεροι γνώστες σε ορισμένους τομείς. Μπορούν να σας εκμεταλλευτούν προβάλλοντας καταγγελλόμενα γεγονότα, στατιστικά και άλλα στοιχεία που μπορεί να μη γνωρίζεις καλά. Αυτό μπορεί να συμβεί σε πωλήσεις και σε οικονομικές καταστάσεις, σε επαγγελματικές συζητήσεις και διαπραγματεύσεις καθώς και σε σχεσιακές και κοινωνικές λογομαχίες. Με τεκμήριο τη δύναμη του ειδικού απέναντί σας, ο χειριστικός ελπίζει να πιέσει εσάς ή την ατζέντα του πιο πειστικά. Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική για κανέναν άλλο λόγο παρά για να έχετε την αίσθηση της πνευματικής τους ανωτερότητας.

5. Σας συναρπάζει με γραφειοκρατία και διαδικασίες

Ορισμένοι άνθρωποι χρησιμοποιούν γραφειοκρατία – χαρτοκρατία, διαδικασίες, νόμους και κανονισμούς, επιτροπές και άλλα εμπόδια για να διατηρήσουν τη θέση και τη δύναμή τους όσο κάνουν τη ζωή σας δύσκολη. Αυτή η τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καθυστερήσουν τη διερεύνηση και την αναζήτηση της αλήθειας, να κρύψουν ατέλειες και αδυναμίες καθώς και για αποφυγή ελέγχων.

6. Υψώνουν τον τόνο της φωνής τους και προβάλλουν αρνητικά συναισθήματα

Μερικοί άνθρωποι υψώνουν τον τόνο της φωνής τους κατά τη διάρκεια συζητήσεων ως μορφή επιθετικής χειραγώγησης. Υποθέτουν πως αν υψώσουν τη φωνή τους ή αν προβάλλουν αρνητικά συναισθήματα, θα υποταχθείτε στον εξαναγκασμό τους και θα τους δώσετε αυτό που θέλουν. Η επιθετική φωνή συχνά συνδυάζεται με ισχυρή στάση σώματος όπως η ορθοστασία ή χειρονομίες ενθουσιασμού για να αυξήσει τον αντίκτυπο.

7. Αρνητικές εκπλήξεις

Αρκετοί άνθρωποι χρησιμοποιούν αρνητικές εκπλήξεις για να σας θέσουν εκτός ισορροπίας και έτσι να αποκτήσουν ψυχολογικό πλεονέκτημα. Αυτές μπορεί να κυμαίνονται από μία χαμηλή σύγχυση σε μία κατάσταση διαπραγμάτευσης έως μια ξαφνική ειδικότητα που δεν μπορείτε να γλυτώσετε και να δώσετε με κάποιο τρόπο. Τυπικά, οι απροσδόκητες αρνητικές πληροφορίες έρχονται χωρίς προειδοποίηση, οπότε έχετε ελάχιστο χρόνο να προετοιμαστείτε και να αντιμετωπίσετε την κίνησή τους. Ο χειριστικός μπορεί να ζητήσει πρόσθετες παραχωρήσεις από μέρους σας για να συνεχίσει να δουλεύει μαζί σας.

8. Σας δίνουν λίγο ή καθόλου χρόνο να αποφασίσετε

Κοινή τακτική πωλήσεων και διαπραγματεύσεων, όπου ο χειριστικός σας πιέζει να πάρετε μια απόφαση προτού είστε έτοιμος/η. Εφαρμόζοντας πίεση και έλεγχο επάνω σας, ελπίζει ότι θα «σπάσετε» και θα ενδώσετε στις απαιτήσεις του επιτιθέμενου.

9. Αρνητικό χιούμορ σχεδιασμένο για να σας σπρώξει προς τις αδυναμίες σας και να σας αποδυναμώσει

Μερικοί χειριστικοί αρέσκονται στο να κάνουν κριτικές παρατηρήσεις, που συχνά μεταμφιέζονται ως χιούμορ ή σαρκασμός, για να σας κάνουν να φαίνεστε κατώτεροι και ανασφαλείς. Μερικά παραδείγματα μπορούν να περιλαμβάνουν οποιαδήποτε ποικιλία σχολίων που συμπεριλαμβάνουν την εμφάνισή σας, το παλιό μοντέλο κινητού σας, το υπόβαθρο και τα διαπιστευτήριά σας, το γεγονός ότι αργήσατε δύο λεπτά και λαχανιασμένοι/ες. Με το να σας προσδίδουν άσχημη εικόνα και να σας κάνουν να αισθάνεστε άσχημα, ο επιτιθέμενος ελπίζει να επιβάλλει ψυχολογική ανωτερότητα απέναντί σας.

10. Σας κρίνουν και σας κατακρίνουν σταθερά για να νοιώσετε ανεπαρκείς

Ενώ η προηγούμενη συμπεριφορά είναι διακριτική, όπου το αρνητικό χιούμορ χρησιμοποιείται ως κάλυμμα, εδώ ο χειριστικός αναμφισβήτητα τα βάζει μαζί σας. Με συνεχή γελοιοποίηση, απόρριψη και απόρριψη, ο χειριστικός σας διατηρεί εκτός ισορροπίας και αποκτά υπεροχή. Ο επιτιθέμενος προωθεί πάντα την εντύπωση πως πάντα κάτι πάει λάθος μ’ εσάς και πως, δεν έχει σημασία πόσο σκληρά προσπαθείτε, είστε ανεπαρκής και ποτέ δε θα είστε αρκετά καλός/ή. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χειριστικός εστιάζει στα αρνητικά χωρίς να παρέχει πραγματικές και εποικοδομητικές λύσεις ή σημαντικούς τρόπους βοήθειας.

11. Η Σιωπηρή Θεραπεία

Μη ανταποκρινόμενος σκόπιμα σε εύλογες κλήσεις, μηνύματα κειμένου, emails ή άλλους τρόπους επικοινωνίας, ο χειριστικός παίρνει δύναμη κάνοντάς σας να περιμένετε και προτίθεται να βάλει αμφιβολία και αβεβαιότητα στο μυαλό σας. Η Σιωπηρή Θεραπεία είναι ένα παιχνίδι μυαλού όπου η σιωπή χρησιμοποιείται ως μορφή μόχλευσης.

12. Προσποιούνται άγνοια

Είναι η κλασσική τακτική «το παίζω χαζός». Προσποιούμενος ότι καταλαβαίνει ή δεν καταλαβαίνει το τι θες, ο χειριστικός/παθητικά-επιθετικός να κάνετε κάτι που είναι δική του ευθύνη και να ιδρώσετε. Μερικά παιδιά χρησιμοποιούν αυτή την τακτική, προκειμένου να καθυστερήσουν, αναβάλλουν και να χειραγωγήσουν τους ενήλικες έτσι ώστε να κάνουν ότι δεν θέλουν να κάνουν τα ίδια. Μερικοί ενήλικες χρησιμοποιούν αυτή την τακτική επίσης, όταν έχουν κάτι να κρύψουν ή όταν έχουν μια υποχρέωση που θέλουν να αποφύγουν.

13. Δόλωμα ενοχής

Παραδείγματα: Αδικαιολόγητες κατηγορίες. Στόχευση μαλακών σημείων στόχου. Καθιστά τον άλλο υπεύθυνο για την ευτυχία και την επιτυχία του ή για τη δυστυχία και την αποτυχία του. Στοχεύοντας στα αδύνατα σημεία και στις συναισθηματικές αδυναμίες του άλλου, ο χειριστικός εξαναγκάζει το θύμα του να υποκύπτει σε παράλογα αιτήματα και απαιτήσεις.

14. Θυματοποίηση

Παραδείγματα: Υπερβολικά ή φαντασιακά προσωπικά ζητήματα. Υπερβολικά ή φανταστικά προβλήματα υγείας. Εξάρτηση. Συνεξάρτηση. Σκόπιμη αδυναμία για να αποσπάσει τη συμπάθεια και την εύνοια. Το παίζει αδύναμος, ανίσχυρος ή μάρτυρας. Ο σκοπός της χειραγωγικής θυματοποίησης είναι συχνά να εκμεταλλευτεί την καλή θέληση του άλλου, τις ενοχές του, την αίσθηση του καθήκοντος και της υποχρέωσης ή τα ένστικτα προστασίας και γαλούχησης, με σκοπό την απόσπαση παράλογων οφελών και παραχωρήσεων. * Preston Ni, M.S.B.A. is the author of (click on titles) "How to Successfully Handle Manipulative People" and "How to Communicate Effectively and Handle Difficult People". Preston is available as a presenter, workshop facilitator, and private coach. Πηγή: psychologytoday NewsRoom Mykonos Ticker