Ο Ερντογάν φόρεσε το προσωπείο του καλού γείτονα που είναι υπέρμαχος του διαλόγου, της ειρηνικής συνύπαρξης και έρχεται στην Αθήνα.  

Η αλλαγή του Τούρκου προέδρου που εγκατάλειψε την ακραία πολεμική ρητορική κατά της Ελλάδας, έχει γίνει αποδεκτή με ικανοποίηση από την κυβέρνηση και αυτό ανεξάρτητα από το πόσο πιστευτός είναι στο νέο του ρόλο… Αυτό που προέχει και αποτελεί μείζον διακύβευμα στη σημερινή επίσκεψη του Ερντογάν και των υπουργών του, είναι η διατήρηση των ήρεμων νερών στο Αιγαίο και η ενίσχυση των δεσμών εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο χώρες.

Ο Ερντογάν δηλώνει φίλος, εκφράζει την πρόθεσή του για ουσιαστική επαναπροσέγγιση με την Ελλάδα και τονίζει πως οι δύο χώρες μπορούν να προχωρήσουν σε μια συμφωνία «win to win». Η Αθήνα είναι επιφυλακτική, κρατά μικρό καλάθι και χαμηλούς τόνους αναφορικά με την επίθεση φιλίας του Τούρκου προέδρου, χωρίς να απορρίπτει την προοπτική οικοδόμησης πιο γερών θεμελίων στις σχέσεις των δύο χωρών. Αντιμετωπίζει την επίσκεψη Ερντογάν με ρεαλισμό, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι τα μείζονα ζητήματα που διέπουν τα ελληνοτουρκικά και «χτίζουν» τις φαραωνικές διαφορές ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα, δεν θα τεθούν στο τραπέζι της σημερινής συζήτησης των δύο ηγετών αλλά και των υπουργικών ομάδων.

Αυτό που προέχει στην παρούσα φάση είναι να αποφευχθεί κάποιο «ατύχημα», όπως κάποια λεκτική η διπλωματική υπερβολή που θα προβοκάρει τον διάλογο και θα φέρει νέα σύννεφα στα ελληνοτουρκικά. Επ’ αυτού τα φώτα πέφτουν πάνω στον πάντα απρόβλεπτο Ερντογάν, ο οποίος πάντως και τουλάχιστον προς ώρας εμφανίζεται πιο… εγκρατής σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Η Αθήνα επιθυμεί τη συνέχιση του διαλόγου που είχε κοπεί απότομα για μεγάλο χρονικό διάστημα και με υπαιτιότητα της Αγκυρας, θέτοντας παράλληλα τις «κόκκινες γραμμές» απέναντι στην πάντα γεμάτη απαιτήσεις τουρκικών ατζέντα.

Η πολυθεματική ατζέντα διεκδικήσεων της Τουρκίας και η συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο

Ο Ερντογάν έχει συγκεκριμένη ατζέντα την οποία θέλει να προωθήσει-επιβάλλει στα ελληνοτουρκικά . Ένα σαφές δείγμα έδωσε και μέσω της συνέντευξης που παραχώρησε στην Καθημερινή. Μίλησε για προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη όχι μόνο για την υφαλοκρηπίδα που αποτελεί το πάγιο και μονοθεματικό αίτημα της Ελλάδας αλλά και για άλλα ζητήματα που εγείρει η Τουρκία και για τα οποία αναζητά… νομιμοποίηση.

Ως γνωστόν η αναθεωρητική και πολύπλευρη ατζέντα  της Τουρκίας περιλαμβάνει το γκριζάρισμα νησιών και βραχονησίδων, την αποστρατικοποίηση των νησιών, την …τουρκική μειονότητα στη Θράκη.

Στην προμετωπίδα της τουρκικής στρατηγικής βρίσκεται και το γεωενεργειακό ζήτημα της συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο. Μόνο τυχαία δεν ήταν η αναφορά του Ερντογάν στη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» για τον πλούσιο φυσικό πλούτο του Αιγαίου και την ανάγκη οι δύο χώρες να συνεργαστούν.

Η συγκεκριμένη ατζέντα θα μείνει εκτός… ημερήσιας διάταξης και οι δύο χώρες θα επικεντρωθούν σε άλλα ζητήματα όπως  το μεταναστευτικό και η διεύρυνση της συνεργασίας του ελληνικού λιμενικού με την τουρκική ακτοφυλακή. Αναμένεται να υπογραφούν αμοιβαίες επωφελείς συμφωνιών στο μεταναστευτικό, τον τουρισμό, την ενέργεια, τις μεταφορές και την πολιτική προστασία ή σε ορισμένα από αυτά που τα πεδία που συμπεριλαμβάνονται στην ατζέντα των συζητήσεων.

Ο Τούρκος πρόεδρος θα φτάσει στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», όπου θα τον υποδεχθεί ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης στις 11 το πρωί, με συνοδεία δύο ακόμα αεροσκαφών. Τα αεροπλάνα, εκτός από τον κ. Ερντογάν, τα μέλη της κυβέρνησής του και τους συνεργάτες του, θα μεταφέρουν και τρία αυτοκίνητα με τα οποία θα μετακινηθεί κατά την πεντάωρη παραμονή του στην Ελλάδα.

Συγκρατημένη αισιοδοξία στην κυβέρνηση

Τις τελευταίες 48 ώρες οι συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Εξωτερικών ήταν συνεχείς προκειμένου να διευθετηθούν όλες οι λεπτομέρειες της επίσκεψης. Στόχος της κυβέρνησης είναι να θωρακιστεί ο διάλογος που ξεκίνησε το καλοκαίρι με τη συνάντηση των δύο ηγετών στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και υπάρχει αισιοδοξία ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί κατά τις σημερινές επαφές. Επισφράγισμα θα είναι η κοινή ανακοίνωση των δύο χωρών για τη διατήρηση του καλού κλίματος, τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία. «Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι, χωρίς να είμαστε αφελείς», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, ο οποίος χαρακτήρισε σημαντικά τα βήματα που έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες.

Δηλώσεις Μητσοτάκη - Ερντογάν χωρίς ερωτήσεις

Ο κ. Ερντογάν θα μεταβεί στις 11.30 στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου θα συναντηθεί με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ενώ στις 12.15 θα μεταβεί στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου θα τον υποδεχθεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Στη συνάντηση, που θα διαρκέσει 45 λεπτά, θα είναι παρόντες οι υπουργοί Εξωτερικών και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των δύο ηγετών, ενώ στη 1 το μεσημέρι θα κάνουν δηλώσεις, χωρίς να δεχθούν ερωτήσεις.

Στο κυβερνητικό επιτελείο είναι προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα, δηλαδή να θέσει ο κ. Ερντογάν ζητήματα που αποτελούν κόκκινη γραμμή για την Αθήνα, όπως η μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη ή ζητήματα συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο. «Σε αυτή την περίπτωση ο πρωθυπουργός θα δώσει τις κατάλληλες απαντήσεις», τονίζουν συνεργάτες του πρωθυπουργού. «Η φράση-κλειδί είναι "οι διαφορές δεν πρέπει να παράγουν κρίσεις". Από εκεί και πέρα, προφανώς ούτε αφελείς είμαστε, ούτε έχουμε καμία διάθεση υποχώρησης από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα», σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο.

Οι διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Η ελληνική πλευρά προτάσσει την εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης μέσα από την προώθηση δράσεων που είναι αμοιβαία επωφελής και τη συνέχιση του διαλόγου χωρίς εντάσεις, πριν οι δύο χώρες βάλουν επί της ουσίας στο τραπέζι των συζητήσεων τις διαφορές που υπάρχουν. Η Αθήνα έχει διαμηνύσει ότι η μόνη διαφορά είναι ο καθορισμός ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας έχοντας προτάξει την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. «Δεν είμαστε ακόμα εκεί. Ο δρόμος είναι δύσκολος και μακρύς, έχει σημασία ωστόσο να συζητάμε, να κρατάμε ανοιχτά τα κανάλια, να υπάρχει ηρεμία και να προχωρήσουμε στη βελτίωση του κλίματος και των σχέσεων», σύμφωνα με την ειδική σύμβουλο Διεθνούς Πολιτικής και Δημόσιας Διπλωματίας του πρωθυπουργού, Αριστοτελία Πελώνη.

Σύγκλιση απόψεων στο Μεταναστευτικό

Σύγκλιση απόψεων υπάρχει στο Μεταναστευτικό, όπου αναμένεται να υπάρξουν συγκεκριμένες ανακοινώσεις από τους δύο ηγέτες με επίκεντρο τη στενότερη συνεργασία των Λιμενικών. Αφορά την παρουσία ενός Έλληνα αξιωματικού στη Σμύρνη και ενός Τούρκου στη Λέσβο για τον καλύτερο συντονισμό των ενεργειών με σκοπό τον περιορισμό των παράτυπων ροών. Ωστόσο, αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, καθώς το ευρύτερο πρόβλημα της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών αφορά τις ευρωτουρκικές σχέσεις και έχει να κάνει με τη συμφωνία του 2016, η αναθεώρηση της οποίας περνά από τις Βρυξέλλες και προς το παρόν απέχουμε από την ολοκλήρωση των συζητήσεων, όπως σημειώνουν κυβερνητικά στελέχη. Ωστόσο, έχει υπάρξει μεγάλη προσπάθεια να δοθεί το πράσινο φως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη χορήγηση βίζας επτά ημερών στους Τούρκους που επισκέπτονται νησιά του Αιγαίου.

Τα επόμενα βήματα στα ελληνοτουρκικά με βάση τους τρεις άξονες

Κατά τη διμερή τους συνάντηση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να συζητήσουν για τα επόμενα βήματα στις σχέσεις και τις επαφές των δύο χωρών με βάση τους τρεις άξονες που είχαν συμφωνηθεί κατά τη συνάντησή τους στο Βίλνιους τον περασμένο Ιούλιο -πολιτικός διάλογος, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, θετική ατζέντα-, με τον Φεβρουάριο να θεωρείται ως ο πιο πιθανός μήνας συνέχισης των επαφών.

Την ίδια ώρα, στο υπουργείο Εξωτερικών θα συναντηθούν Έλληνες και Τούρκοι υπουργοί που θα συζητήσουν τις συμφωνίες και τα μνημόνια συνεργασίας που θα υπογραφούν στο πλαίσιο του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας. Από την ελληνική κυβέρνηση θα καθίσουν στο τραπέζι ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου, ο υπουργός Μετανάστευσης Δημήτρης Καιρίδης, ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και ο υφυπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια Κώστας Φρακογιάννης. Ο υπουργός Εθνικής  Άμυνας Νίκος Δένδιας θα συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του Γιασάρ Γκιουλέρ στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ).

Γεύμα εργασίας στο Μαξίμου

Στη συνέχεια, θα συνεδριάσει η Ολομέλεια του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου (ΑΣΣ) υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τη μορφή γεύματος εργασίας στο Μέγαρο Μαξίμου. Οι συμφωνίες, τα μνημόνια και οι κοινές δηλώσεις (κάποιες αφορούν συνεργασίες μεταξύ Οργανισμών και φορέων, όπως το Entreprise Greece) αφορούν τους τομείς της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας, της Υγείας, της Παιδείας, του τουρισμού, του αθλητισμού, της έρευνας/τεχνολογίας και της αγροτικής ανάπτυξης.