Μεταμφίεση!! Πηγή ψυχικής ελευθερίας και έκφρασης!!

Η εποχή που η μεταμφίεση γοητεύει τον καθένα από μας έφτασε. Οι απόκριες είναι εδώ για να μας θυμίσουν μικρές στιγμές χαράς και διασκέδασης. Το σήμα κατατεθέν των αποκριών ανέκαθεν υπήρξε η μάσκα. Η μεταμφίεση του καθημερινού ανθρώπου σε κάτι ξεχωριστό, κάτι ιδιαίτερο που ίσως να μην μπορούσε να πλησιάσει στην καθημερινή ζωή του. Για πολλούς η μάσκα ή μια στολή θα μπορούσε να πει κανείς αποτελεί έναν άλλο τρόπο έκφρασης συναισθημάτων. Ένα μέσο ελευθερίας έστω για μία νύχτα να ζήσουν όπως δεν μπόρεσαν να ζήσουν ποτέ. Ο συμβολισμός φυσικά είναι κάτι πολύ σημαντικό σε αυτή την περίπτωση. Η κοινωνική αποδοχή και η εξωστρέφεια συναντούν την τέχνη και την ελεύθερη έκφραση σε ένα bal masqué βγαλμένο από την ανθρώπινη φαντασία. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που μας έλκουν προς τη μεταμφίεση και τι αντίκτυπο έχει αυτό στην ψυχολογία μας;

Γιατί νιώθουμε την ανάγκη για μεταμφίεση;

Συχνά, αισθανόμαστε και στην καθημερινή μας ζωή ότι πρέπει να είμαστε μια διαφορετική εκδοχή του εαυτού μας ανάλογα με τις καταστάσεις στις οποίες βρισκόμαστε. Αυτό μπορεί να είναι εξουθενωτικό, το λιγότερο, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει μακροπρόθεσμη βλάβη στην αυτοεκτίμησή μας. Η αυτοεκτίμησή επηρεάζει άμεσα σχεδόν όλες τις αποφάσεις που θα πάρει κανείς σε όλη του τη ζωή. Εάν έχει κάποιος αρνητική άποψη για τον εαυτό του, επιτρέπει συνεχώς  στους άλλους να του συμπεριφέρονται με τρόπους που είναι κατώτεροι από αυτόν που του αξίζει. Δυστυχώς, σχεδόν όλοι έχουν κάτι για τον εαυτό τους που θα προτιμούσαν να μην το μοιραστούν με τον κόσμο. Κάποιοι περισσότερο από άλλους. Αυτή η τάση να κρύβεις κάποιο μέρος του εαυτού σου θα έχει συνήθως διαφορετικά κίνητρα ανάλογα με το κάθε άτομο.

Φυσικά, οι απόκριες διαφέρουν από αυτού του είδους την εξαναγκαστική αλλαγή με σκοπό την προσαρμογή του ατόμου στις δύσκολες καταστάσεις. Εδώ μιλάμε για μία ευκαιρία που δέχεται κανείς να πραγματοποιήσει ένα μικρό όνειρο. Να ζήσει σαν να ήταν κάποιος άλλος. Ωστόσο, μπορεί αυτή η ευκαιρία να είναι  ένα μέσο για να ξεχάσει κανείς για λίγο τα προβλήματά του και να αφεθεί στη χαρά και στην ανέμελη διασκέδαση. Άλλωστε, ο στόχος της μεταμφίεσης ανά τους αιώνες ήταν να αποκρύψει και να αντικαταστήσει ένα αρνητικό και άσχημο συναίσθημα με ένα επιθυμητό. Το άτομο αποζητούσε πάντοτε την αγάπη και την αποδοχή του κοινωνικού συνόλου. Αυτό είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μεταμφίεση βοηθάει στην συγκάλυψη των κακώς κειμένων.

Η ελευθερία της μεταμφίεσης

Όπως ειπώθηκε και παραπάνω η μεταμφίεση μπορεί να προσφέρει απλόχερα την ελευθερία της έκφρασης στο μεταμφιεσμένο άτομο. Υπάρχει ο συνειδητός εαυτός μας που παρουσιάζουμε σε όλους κατά τη διάρκεια της καθημερινότητάς μας, αλλά  υπάρχει και μια κρυφή πλευρά της προσωπικότητάς μας που μπορεί να είναι ακριβώς το αντίθετο. Έτσι λοιπόν ένα κοστούμι είναι ικανό να μας δώσει την ελευθερία που αποζητάμε. Να εξωτερικεύσουμε σκέψεις και χαρακτηριστικά του εαυτού μας που ποτέ δεν μπορέσαμε να δείξουμε στον έξω κόσμο. Είμαστε πλέον ελεύθεροι από ταμπού και ενοχές φορώντας ένα προσωρινό προσωπείο. Την ίδια στιγμή τα συναισθήματα και τα απωθημένα απελευθερώνονται και ικανοποιούνται έστω και με την αφορμή των αποκριών.

Η μεταμφίεση ως δρώμενο

Η μεταμφίεση αποτελεί κι αυτή μία μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης. Μάλιστα είναι μία μορφή μιμητικής τέχνης που δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να σατιρίζει ή να παίζει θέατρο. Ο Αριστοτέλης απέδωσε την προέλευση της τέχνης στην ανθρώπινη συγγένεια για τη μίμηση. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι φυσικό για τους ανθρώπους να ταΐζουν την ψυχή τους με έργα μίμησης. Το ντύσιμο ενός ανθρώπου με έναν συγκεκριμένο τρόπο και η μίμηση κάποιου ατόμου ή κάποιας κατάστασης, εκφράζει τις πραγματικές του σκέψεις. Ακόμα, αυτό θα έλεγε κανείς ότι είναι άκρως απελευθερωτικό, ιδίως όταν έγκειται στα πλαίσια θεατρικού δρώμενου χωρίς επιπλέον συνέπειες.  

Μάσκα και ρόλος

Επιπροσθέτως, στα θεατρικά αλλά και κατ’ επέκταση στα αποκριάτικα δρώμενα το άτομο που φορά τη μάσκα θεωρείται ότι συνδέεται άμεσα με την πνευματική δύναμη της μάσκας και κατά συνέπεια εκτίθεται σε ένα νέο χαρακτήρα. Από μία οπτική στην ουσία το πρόσωπο που φορά τη μάσκα παίζει το ρόλο του ηθοποιού σε συνεργασία με τη μάσκα. Το πραγματικό δράμα και η δύναμη της μορφής του είναι η σημαντική συμβολή του ατόμου που μεταμφιέζεται. Η μάσκα και το κοστούμι καλύπτει το άτομο. Ο ερμηνευτής χάνει την προηγούμενη ταυτότητά του και παίρνει μια νέα. Επιπλέον, όταν φοράει τη μάσκα, μερικές φορές υφίσταται μια ψυχική αλλαγή και προσλαμβάνει τον πνευματικό χαρακτήρα που απεικονίζεται από τη μάσκα.

Συνήθως, όμως, ο χρήστης αποτελεί επιδέξια τον συνεργάτη του χαρακτήρα. Επιπλέον, δίνει στη μάσκα όχι μόνο μια σημαντική σπίθα ζωντάνιας από το φως που ανάβει στα μάτια του, αλλά και τη ζωντανεύει  με τις κινήσεις και τις πόζες του. Αλλά συχνά το άτομο δείχνει να είναι ψυχολογικά ένα με τον χαρακτήρα που βοηθά στη δημιουργία. Η καλλιτεχνική έκφραση είναι πλέον στο απόγειο. Το άτομο αφήνει πίσω για λίγο τον εαυτό του για να μπει στο σώμα και στην ψυχή κάποιου άλλου. Μοιάζει να αλλάζει σε ένα αυτόματο πλάσμα, χωρίς τη δική του θέληση, ένα υποχείριο αυτής της προσωπικότητας της μάσκας. Ανά πάσα στιγμή, παραμένει κάποια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της μάσκας και του χρήστη.

Κλείνοντας

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το καρναβαλι μεταξυ άλλων οργανώνεται για να επιτρέψει στην προσωπικότητά μας να αφεθεί και να δημιουργήσει. Η ψυχή μας αφήνει πίσω κάθε καταπιεστική και τιμωρητική συμπεριφορά για να λάβει μία ανάσα ελευθερίας. Κανείς δεν θα κρίνει ή δεν θα περιθωριοποιήσει αυτό που γίναμε στο πλαίσιο του καρναβαλιού. Με άλλα λόγια, αν λάβει υπόψη κανείς την περιθωριοποίηση και την έντονη κριτική πολλών συμπεριφορών, τότε μόνο θα κατανοήσει πόσο σημαντικό είναι αυτό. Η ικανοποίηση μέσα από την απελευθέρωση έστω και για λίγο. Η μεταμφίεση σπάει τα δεδομένα και τα κοινωνικά στερεότυπα. Προάγει την ευθυμία και την ανάταση ψυχής. Συμβολίζει το διάλειμμα από την καθημερινότητα και την επαφή με το μέσα μας. Η ανάγκη για αυτοσαρκασμό και τέχνη επιτέλους βρίσκει τον δρόμο της. Ας αφήσουμε τη φαντασία μας να δημιουργήσει!