Public Sector evaluation: Προβληματισμός και ανησυχία για τα πρώτα δημοσιεύματα αξιολόγησης των Δήμων

Προβληματισμό και ανησυχία έχει δημιουργήσει στους αιρετούς το δημοσίευμα της εφημερίδας Καθημερινής “Κάτω από τη βάση δήμοι, κεντρικές υπηρεσίες” σύμφωνα με το οποίο έχουν διαρρεύσει τα πρώτα αποτελέσματα της εφαρμογής https://axiologisi.ypes.gov.gr και σύμφωνα με το οποίο οι δήμοι αξιολογήθηκαν από τους πολίτες με βαθμό κάτω από τη βάση.

Ο Κόμβος Επιδόσεων, έτσι και διάφορες μελέτες που βγήκαν στον αέρα περί διαφάνειας και επιδόσεων, τέτοιου είδους αξιολογήσεις δίνουν μια εντελώς στρεβλή εικόνα που τελικά αποπροσανατολίζει και τις ίδιες τις δημοτικές αρχές και δεν τις βοηθά καθόλου στο να γίνουν καλύτερες, ούτε στο να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους προς τους πολίτες.

Αρχικά το δημοσίευμα (θα ακολουθήσουν σίγουρα και άλλα από άλλα μέσα) λαμβάνει υπόψη του μια ισχνή μειοψηφία συμμετοχής κάτω του 1% και χωρίς καμία αντιπροσωπευτικότητα στις κοινωνικές κατηγορίες. 

Το δεύτερο σημαντικό σημείο είναι ότι όπως και άλλες αξιολογήσεις δεν έχει κανένα εσωτερικό ή διαχρονικό συγκριτικό στοιχείο. Τέτοιου είδους αξιολογήσεις χρειάζονται μια συνέχεια τουλάχιστον πέντε χρόνων για να διαπιστώσει κανείς πραγματικά τις επιδόσεις μιας δημοτικής αρχής. Μια δημοτική αρχή που παρέλαβε πέρσι ένα κατεστραμμένο οδικό δίκτυο χωρίς εγκεκριμένα προγράμματα χρηματοδότησης, τί θα μπορούσε να έχει κάνει στον ένα χρόνο θητείας της και πώς θα μπορούσε να έχει αντιδράσει;

Επίσης το άρθρο κάνει ένα τεράστιο λάθος ιεραρχώντας την ποιότητα των Δήμους. Μιλάει μάλιστα και για «πρωταθλητές». Οι δήμοι δεν συγκρίνονται μεταξύ τους παρά μόνο ποσοστιαία και με πολύ σύνθετες επεξεργασίες. 

Πώς μπορεί να συγκριθούν μεταξύ τους: ο Δήμος Περιστερίου, ο Δήμος Βόλου και ο δήμος Λαγκαδά;

• Έχουν το ίδιο ποσοστό χρηματοδοτήσεων την τελευταία δεκαετία;,
• Εχουν το ίδιο είδος οδικού δικτύου;
• Έχουν τα ίδια προβλήματα;
• Έχουν την ίδια πυκνότητα πληθυσμού και σύνθεσης στην παραγωγή απορριμμάτων (συσκευασίες φυτοφαρμάκων κλπ);
• Έχουν τις ίδιες υπηρεσίες; 

Η απάντηση είναι πως όχι.

Δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.  

Εντελώς διαφορετικά αντιλαμβάνονται το οδικό δίκτυο στην Μαγνησία και εντελώς διαφορετικά στην Καλλιθέα και στην Μύκονο!!

Και το σημαντικότερο: έχουν τους ίδιους ενεργούς πολίτες; Οι επαγγελματίες του δήμου Περιστερίου είναι το ίδιο ενεργοποιημένοι με τους αγρότες του Δήμου Ερμιονίδας και έχουν την ίδια ψηφιακή δεξιότητα για να συμμετάσχουν στην αξιολόγηση;

Η στρέβλωση αποδεικνύεται και από το γεγονός της πολύ μικρής συμμετοχής των νέων που υπό άλλες συνθήκες θα είχαν απόλυτη υπεροχή στην συμμετοχή τους σε πλατφόρμες όπως παρατηρείται σε κάθε άλλη περίπτωση.

Αλλά και η σύνθεση των χρηστών κάθε υπηρεσίας σε κάθε δήμο είναι εντελώς διαφορετικές.

Το ίδιο χρησιμοποιούν και αξιολογούν τις ψηφιακές υπηρεσίες στο δήμο Φιλοθέης Ψυχικού και το ίδιο σε ένα χωριό της Ηπείρου, όταν στον ένα δήμο μπαίνει στα ΚΕΠ ένας δημότης την εβδομάδα και στον άλλον έχει καθημερινά ατέλειωτες ουρές;  

Το ίδιο είναι να απέχεις 45 χιλιόμετρα από ένα ΚΕΠ και το ίδιο 200 μέτρα;

Έχεις τις ίδιες απαιτήσεις εξυπηρέτησης;

Και ύστερα συγκρίνονται οι κεντρικές υπηρεσίες όπως το gov.gr με την αποκομιδή των σκουπιδιών σε έναν δήμο;  

Τι είδους συγκριτική βαθμολογία είναι αυτή;

Εχει καμία σχέση η διαχείριση του ενός με την διαχείριση του άλλου; 

Τα σχολεία σε όλη την Ελλάδα καταρρέουν.

Όλες οι δημοτικές αρχές και οι 332 είναι άχρηστες;

Ή μήπως το πρόβλημα βρίσκεται στο Υπουργείο Υποδομών για το οποίο δεν δίνεται η δυνατότητα στους  πολίτες να το αξιολογήσουν. Αλλά και αν τους δινόταν, πόσοι πολίτες γνωρίζουν ότι την συντήρηση των σχολείων σε μεγάλη κλίμακα την κάνει η ΚΤΥΠ;

Γνωρίζουν οι πολίτες πως λειτουργεί το πρόγραμμα «Μαριέτα Γιαννάκου» και σε ποιο βαθμό ευθύνονται οι δήμοι; 

Όπως και οι μελέτες που είδαν το φως της δημοσιότητας, χωρίς κανένα επιστημονικό έρεισμα και με τεράστιες ελλείψεις στοιχείων, αλλά για καθαρά πωλησιακούς λόγους.

Είδαμε δήμο να αναδεικνύεται πρωταθλητής διαφάνειας, ενώ δεν έχει αναρτήσει ούτε καν την ετήσια έκθεση απολογισμού του 2024.

Το ίδιο και ένας άλλος που αναρτά μόνο την περίληψη του προϋπολογισμού. 

Το Υπουργείο Εσωτερικών σαφώς και πρέπει να δημοσιοποιεί τα στοιχεία, αλλά πρέπει πρώτα να τα επεξεργάζεται και να τα οριοθετεί με πολύ αυστηρό τρόπο.

Πρέπει πρώτα από όλα να δίνει τα σταθμισμένα δείγματα παραπλεύρως. 

«Ο τάδε δήμος αξιολογήθηκε από τους πολίτες για τα σχολεία του με αυτόν τον βαθμό, αλλά ο μαθητικός πληθυσμός αντιπροσωπεύει αυτό το ποσοστό στον πληθυσμό».

«Η συμμετοχή γενικά και ειδικά κατά κατηγορία ήταν αυτή».

Πως θα αξιολογήσουν τις υπηρεσίες του ΚΑΠΗ οι κάτοικοι ενός χωριού που δεν έχουν καμία πρόσβαση στο ΚΑΠΗ του δήμους τους;

Όλο αυτό το υπόβαθρο το Υπουργείο Εσωτερικών το γνωρίζει, αλλά οι πολίτες δεν τα γνωρίζουν και δημιουργείται μια εντελώς στρεβλή εικόνα.

Πολύ μεγαλύτερους τέτοιους κινδύνους κρύβει και ο Κόμβος Επιδόσεων. 

Τα δημόσια συγκριτικά στοιχεία είναι θησαυρός. Είναι βασικό εργαλείο ορθής διακυβέρνησης για μια δημοτική αρχή αλλά και ορθής αξιολόγησης για έναν πολίτη. Το Υπουργείο βρίσκεται σε απολύτως ορθή κατεύθυνση. Όμως πρέπει να γίνεται σωστά, γιατί αλλιώς θα φέρει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα αυτών που επιδιώκονται. 

Πώς γίνεται ένας δήμος να έχει έναν εργαζόμενο ανά 54 κατοίκους και ένας άλλος ομοειδής να έχει έναν εργαζόμενο ανά 184 κατοίκους;

Και πως γίνεται ο πρώτος δήμος να έχει αναρτήσει 3.456 αποφάσεις στην Διαύγεια και ο δεύτερος 1.185 μέσα στο 2024; Στον δεύτερο δήμο κάτι δεν κάνουν καλά, είναι σαφές. 

Πως γίνεται ένα δήμος να έχει 35% πτυχιούχους εργαζόμενους και ο άλλος 9,2%;

Και εδώ η δημοτική αρχή κάτι πρέπει να αλλάξει στον προγραμματισμό προσλήψεων. Όταν ο μέσος όρος προσωποπαγών θέσεων είναι 5% στους δήμους, τί συμβαίνει όταν ένας δήμος έχει 35%; Μήπως αυτός ο δήμος κινδυνεύει σε 5 χρόνια να διαλυθεί λόγω συνταξιοδοτήσεων; 

Μήπως η ΕΡΓΑΝΗ θα πρέπει να δημοσιοποιήσει τις ηλικιακές κατανομές των εργαζομένων των δήμων, για να το γράψουν στις απειλές των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και να γράψουν αντίστοιχα Μέτρα και Δράσεις; 

Γιατί ένας δήμο στον κωδικό 13 έχει εγγράψει το 50% του προϋπολογισμού του και ένας άλλος το 14%; Μήπως κάποιο τμήμα του υπολειτουργεί; 

Αυτά είναι στοιχεία που πρέπει να επεξεργάζεται και να δημοσιοποιεί συνεχώς το Υπουργείο Εσωτερικών για να βοηθήσει και τις δημοτικές αρχές να βελτιωθούν και τους πολίτες να αξιολογήσουν σωστά τις υπηρεσίες που λαμβάνουν.

Μήπως το Υπουργείο πρέπει πρωτίστως να στήσει μια πλατφόρμα BI, που θα μετατρέπει το σύνολο των δεδομένων σε έξυπνα δεδομένα, για όλους τους δήμους; 

Αλλιώς δημιουργούμε απλά show που δεν βοηθάνε κανέναν.

* Γράφει ο Χάρης Κουγιουμτζόπουλος - Δημοσιογράφος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης