Ο κώδικας αυτός, καθώς και το εθνικό σύστημα ακεραιότητας παρουσιάστηκε προχθές από τον υπουργό Εσωτερικών Μάκη Βορίδη, τον Διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας Άγγελο Μπίνη και τη Γενική Γραμματέα Ανθρώπινου Δυναμικού Βιβή Χαραλαμπογιάννη.

Ο εν λόγω κώδικας συνιστά τον οδικό χάρτη διαχείρισης και αντιμετώπισης ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι δημόσιοι υπάλληλοι στην εργασία τους. Επιπροσθέτως, απαντά σε μία σειρά από ζητήματα όπως η σύγκρουση συμφερόντων, η παρενόχληση, ο εκφοβισμός, η ισότιμη μεταχείριση, η διαχείριση και δημοσιοποίηση πληροφοριών καθώς και τυχόν φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας από ανώτερα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, σύμφωνα με το ΥΠΕΣ.

Παράλληλα, το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας στοχεύει στην υλοποίηση δράσεων που αφορούν στον εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση των μηχανισμών διαφάνειας, ελέγχου, ακεραιότητας και λογοδοσίας της Δημόσιας Διοίκησης και συνέχεται με το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς, συστήνοντας έτσι ένα ολοκληρωμένο, ισχυρό και συνεκτικό πλαίσιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς, την ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας και για τη συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε ζητήματα διαφθοράς.Πιο αναλυτικά ο κώδικας συμπεριφοράς έχει ως εξής:

Α. Σκοπός και πεδίο εφαρμογής

Ο παρών Κώδικας εμπεριέχει θεμελιώδεις αξίες καθώς και την αναμενόμενη από τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα (εφεξής υπάλληλοι) συμπεριφορά κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Ταυτόχρονα, οι υπάλληλοι διέπονται από μία και μοναδική υποχρέωση, την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και αυτό απαιτεί την τήρηση προτύπων επαγγελματικής συμπεριφοράς, εδραιώνοντας κουλτούρα ηθικής στη δημόσια διοίκηση, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ακεραιότητα των φορέων Το πεδίο εφαρμογής του Κώδικα καταλαμβάνει το σύνολο των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα, ανεξαρτήτως σχέσης εργασίας και ανεξαρτήτως της κατοχής θέσης ευθύνης.Επιπλέον, από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος εξαιρούνται:

- Οι δικαστικοί λειτουργοί, το κύριο προσωπικό του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και οι ιατροδικαστές.

- Τα μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.), Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (Ε.ΔΙ.Π.), Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.), Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού (Ε.Τ.Ε.Π.) και το έκτακτο διδακτικό προσωπικό των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.) και των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Σ.Ε.Ι.), καθώς και το εκπαιδευτικό ή διδακτικό προσωπικό των με οποιαδήποτε ονομασία σχολών ή σχολείων ή υπηρεσιών του Δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και των νομικών προσώπων.

- Οι στρατιωτικοί, το μη πολιτικό προσωπικό των Υπουργείων Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, το προσωπικό της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.

- Οι θρησκευτικοί λειτουργοί των νομικών προσώπων της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, των λοιπών Εκκλησιών, δογμάτων και των εν γένει γνωστών θρησκειών.

Β. Θεμελιώδεις αξίες της δημόσιας διοίκησης

* Σεβασμός στο Σύνταγμα, τους νόμους και τους θεσμούς

Οι υπάλληλοι αναπτύσσουν την υπηρεσιακή τους δράση τηρώντας το Σύνταγμα και τους νόμους και σεβόμενοι τους θεσμούς, με αποκλειστικό σκοπό την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και την εξυπηρέτηση του πολίτη. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης της ενωσιακής, διεθνούς και εθνικής νομοθεσίας.

Συμμορφώνονται με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο που εφαρμόζεται για την υπηρεσιακή τους κατάσταση (π.χ. Κώδικας Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.)

Εφαρμόζουν τυχόν ειδικά πρότυπα, πρωτόκολλα, πολιτικές, κώδικες ή εσωτερικούς κανονισμούς, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών εγκυκλίων ή κατευθυντήριων οδηγιών, που εκδίδει ο φορέας όπου υπηρετούν.

* Ακεραιότητα

- Αμεροληψία - αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων

Οι υπάλληλοι παρέχουν εγγυήσεις αμερόληπτης κρίσης κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται -μεταξύ άλλων - να:

Μην επηρεάζονται από προσωπικά ή άλλα συμφέροντα κατά την άσκηση των υπηρεσιακών τους καθηκόντων.

Αιτούνται την εξαίρεσή τους από τον χειρισμό υποθέσεων, ατομικά ή ως μέλη συλλογικών οργάνων, από την έκβαση των οποίων επηρεάζεται η ικανοποίηση προσωπικού τους συμφέροντος οικονομικής

Αιτούνται την εξαίρεσή τους από τον χειρισμό υποθέσεων, από την έκβαση των οποίων επηρεάζεται η ικανοποίηση συμφέροντος του/ της συζύγου τους ή συγγενικού τους προσώπου εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έως και τον τρίτο βαθμό.

- Άρνηση αποδοχής δώρων και ωφελημάτων

Οι υπάλληλοι δεν αξιοποιούν τη θέση τους ή το αξίωμά τους προκειμένου να αποκτήσουν οικονομικά ή άλλα οφέλη τόσο για τους ίδιους όσο και για λογαριασμό άλλων.

Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να:

Μην αποδέχονται, άμεσα ή έμμεσα, οποιοδήποτε δώρο για υποθέσεις που χειρίζονται στο πλαίσιο των υπηρεσιακών καθηκόντων τους.

Μην αποδέχονται από οποιονδήποτε υπηρεσίες με χρηματική αξία, δάνεια, εκπτώσεις, διευκολύνσεις, διασκέδαση, φιλοξενία, ταξίδια, στέγαση, διατροφή, εκπαίδευση, ιδίως εάν ο προσφέρων τις υπηρεσίες επηρεάζεται από -ή σχετίζεται με- την άσκηση των καθηκόντων τους. υπηρεσιακών τους καθηκόντων.

Μην αποδέχονται οποιαδήποτε πρόσκληση σε εκδήλωση, όπου η συμμετοχή κανονικά θα προέβλεπε καταβολή τέλους, όπως ιδίως προσκλήσεις σε αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις, διαμονή σε ξενοδοχεία κτλ. Αντίθετα, δύνανται να αποδέχονται προσκλήσεις σε εκδηλώσεις, όπου εκπροσωπούν Εάν γίνουν αποδέκτες δώρου, να το δηλώνουν αμέσως στον προϊστάμενό τους και επιστρέφουν το τον φορέα υπό την επαγγελματική ιδιότητά τους.

Εάν γίνουν αποδέκτες δώρου, να το δηλώνουν αμέσως στον προϊστάμενό τους και επιστρέφουν το δώρο ή την αξία του, σε περίπτωση που αυτό είναι εφικτό. Ωστόσο, εντός επαγγελματικού πλαισίου δύνανται να αποδέχονται δώρα τα οποία, λόγω της αξίας ή/ και της φύσης τους, θεωρείται ότι εντάσσονται στο πλαίσιο της συνήθους ευγένειας (π.χ. ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργούνται υποχρεώσεις, οι οποίες επηρεάζουν την αμεροληψία τους, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

- Εχεμύθεια και εμπιστευτικότητα

Οι υπάλληλοι ασκούν τα καθήκοντά τους δίχως να δημοσιοποιούν, χωρίς την απαραίτητη εξουσιοδότηση, έγγραφα και προσωπικά δεδομένα, τηρουμένων των σχετικών νομοθετικών προβλέψεων και διαδικασιών.

* Σεβασμός στους ανθρώπους και το περιβάλλον

- Ήθος στη συμπεριφορά έναντι συναδέλφων

Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Συμπεριφέρονται με ευγένεια στους συναδέλφους τους, να μην εκφράζουν απαξιωτικά προς αυτούς σχόλια και να μην τους δυσφημούν στην ηγεσία του.

Σέβονται τις προσωπικές ή υπηρεσιακές απόψεις των συναδέλφων τους, ενώ σε περίπτωση διαφωνίας, να επιδιώκουν την εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων.

Οφείλουν να απέχουν από κάθε ενέργεια υπονόμευσης της επαγγελματικής σταδιοδρομίας των συναδέλφων τους. φορέα, σε άλλους συναδέλφους και σε τρίτους.

- Ήθος στη συμπεριφορά έναντι πολιτών

Αναμένεται, μεταξύ άλλων, οι υπάλληλοι να:

Απαντούν στις ερωτήσεις των πολιτών για θέματα αρμοδιότητάς τους με τρόπο απλό και κατανοητό και με τη μεγαλύτερη δυνατή πληρότητα και ακρίβεια.

Διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις των πολιτών μέσα στην προθεσμία που καθορίζεται από τις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν.2690/1999) ή εντός εύλογης προθεσμίας βάσει των κείμενων διατάξεων.,

Αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία και κατανόηση περιπτώσεις δύστροπων ή εριστικών πολιτών, αποφεύγοντας εντάσεις ή διαπληκτισμούς και εφόσον χρειαστεί ζητούν τη συνδρομή αρμοδίων αρχών και οργάνων. και τεκμηριώνουν πάντοτε τις απόψεις τους

- Ισότιμη μεταχείριση και εξάλειψη φαινομένων εκφοβισμού και παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.

* Σεβασμός στο περιβάλλον

Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Αποφεύγουν τις εκτυπώσεις χαρτιού, κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων που τους παρέχει το σύστημα της ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων.

Μεριμνούν για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας, απενεργοποιώντας τον εξοπλισμό του Κάνουν χρήση των μέσων ανακύκλωσης που τους .

Προάγουν με τη συμπεριφορά τους την πράσινη ανάπτυξη. και η ψηφιακή υπογραφή. γραφείου σε περίπτωση μη χρησιμοποίησής του.

* Επαγγελματισμός

- Διατήρηση του κύρους του Φορέα

Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Διασφαλίζουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ώστε να ενισχύεται η αξιοπιστία του φορέα Επιδεικνύουν υποδειγματική συμπεριφορά σε όλες.

Χρησιμοποιούν μέσα θεμιτά και ανάλογα προς τον επιδιωκόμενο σκοπό, αποφεύγοντας τον περιορισμό των δικαιωμάτων ή την επιβολή επαχθών μέτρων, όταν αυτά είναι δυσανάλογα προς τη σπουδαιότητα του συμφέροντος που εξυπηρετείται, δημόσιου ή Αναφέρουν στους προϊσταμένους τους, με καλή πίστη και εχεμύθεια, τυχόν περιστατικά που θίγουν.

Καταγγέλλουν κάθε παράνομη συμπεριφορά που υποπίπτει στην αντίληψή τους σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς διαύλους υποβολής καταγγελιών.

- Καθημερινή συμπεριφορά

Αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Τηρούν τυχόν ειδικά πρότυπα επαγγελματικής συμπεριφοράς που θεσπίζονται από τον νόμο ή από τον ίδιο τον φορέα.

Τηρούν το ωράριο εργασίας τους.

- Επάρκεια Χρήση περιουσιακών στοιχείων του Φορέα

Αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Διάκεινται θετικά απέναντι στη συνεχιζόμενη κατάρΑξιοποιούν ευκαιρίες επιμόρφωσης και ενδυνάμωσης που παρέχει το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, ή/ και άλλοι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς από την Ελλάδα ή το εξωτερικό.

Βελτιώνουν συνεχώς την ποιότητα των υπηρεσιών.

Αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη νέων ιδεών και την παροχή προτάσεων για την επίλυση των προβλημάτων που τυχόν αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Ενθαρρύνουν και αναπτύσσουν πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας στην Υπηρεσία, μέσω της επικοινωνίας, της συμμετοχής και της ανταλλαγής απόψεων και γνώσεων. τιση και στη δια βίου μάθηση. ανάλογα με τις ανάγκες επιμόρφωσης. που προσφέρουν. πίζουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

- Εξ αποστάσεως εργασία με τη χρήση της τεχνολογίας

Αναμένεται οι δημόσιοι υπάλληλοι, μεταξύ άλλων, να:

Γνωρίζουν όλες τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που απορρέουν από το νομοθετικό πλαίσιο τηλεργαΕνημερώνονται για την υφιστάμενη πολιτική τηλεργασίας του φορέα τους και να επικοινωνούν με τις αρμόδιες Μονάδες σε περίπτωση που ανακύψουν.

Μεριμνούν για την προστασία του εξοπλισμού πληροφορικής (σταθμός εργασίας) που τους παρέχει ο Οργανώνουν σωστά το εργασιακό τους περιβάλλον ώστε να είναι φιλικό και να τηρεί τις απαραίτητες προδιαγραφές.

- Χρήση διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται, μεταξύ άλλων, να:

Λαμβάνουν υπόψη το κανονιστικό πλαίσιο και τους εσωτερικούς κανονισμούς, που αναφέρονται σε ζητήματα εχεμύθειας και εμπιστευτικότητας.

Να αποφεύγουν τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, εκτός και αν σχετίζεται με αυτή ή έχουν εξουσιοδοτηθεί από τον προϊστάμενο τους.

Αποφεύγουν τη χρήση, μετάδοση, αντιγραφή ή εθελοντική αποδοχή υλικού που επιφέρει την καταπάτηση πνευματικών δικαιωμάτων.

* Ειδικές υποχρεώσεις προϊσταμένων ανεξαρτήτως επιπέδου θέσης ευθύνης

Μεταξύ άλλων, οι προϊστάμενοι αναμένεται να:

Διασφαλίζουν την απαρέγκλιτη τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των υπαλλήλων των οποίων προΐστανται, καθώς και την τήρηση της αρχής της Ασκούν τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντά τους.

Διατηρούν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τους υπαλλήλους, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ευνοϊκό για τον διάλογο.

Μεριμνούν για την ενημέρωση και ομαλή ένταξη των νεοεισερχόμενων υπαλλήλων στη μονάδα στην οποία προϊστανται.

Γ. Εποπτεία

Προβλέπεται, μεταξύ άλλων:

- Η τήρηση των γενικών και ειδικότερων προτύπων ηθικής και συμπεριφοράς που περιλαμβάνει ο παρών Κώδικας, αποτελεί υποχρέωση για τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, οι οποίοι καλούνται να συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ακεραιότητας και δεοντολογικής συμπεριφοράς έναντι της ίδιας της Υπηρεσίας, των πολιτών, των επιχειρήσεων και των συναδέλφων τους

- Η παραβίαση πολλών από τα ειδικά πρότυπα συμπεριφοράς που περιλαμβάνει ο παρών Κώδικας συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα ή/ και ποινικό αδίκημα. Για τον λόγο αυτόν, υπογραμμίζεται πως ο Κώδικας εφαρμόζεται συμπληρωματικά και επικουρικά προς το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο.

Δ. Ενημέρωση - Ευαισθητοποίηση

Μεταξύ άλλων, προβλέπεται πως:

- Ο παρών Κώδικας Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς Υπαλλήλων του δημοσίου τομέα αναρτάται στον ιστότοπο του Υπουργείου Εσωτερικών και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, καθώς και στους ιστοτόπους όλων των φορέων του δημοσίου τομέα, εφόσον διαθέτουν υπαλλήλους που διέπονται από τις διατάξεις του.

- Με μέριμνα των επικεφαλής των φορέων του δημοσίου τομέα, ο Κώδικας Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς Υπαλλήλων του δημοσίου τομέα διανέμεται ηλεκτρονικά σε όλους τους υπαλλήλους τους.

Ε. Ηθικά και δεοντολογικά διλήμματα

* Πεδία εντοπισμού ηθικών / δεοντολογικών διλημμάτων - παραδείγματα

- Σύγκρουση συμφερόντων

- Παρενόχληση - εκφοβισμός - ισότιμη μεταχείριση

- Διαχείριση/ δημοσιοποίηση πληροφοριών

- Εργασιακή κουλτούρα

- Ηγεσία

* Μεθοδολογία διαχείρισης και αντιμετώπισης ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων

*Χρήσιμες ερωτήσεις για την αντιμετώπιση ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων.