Revision of the Tobacco Taxation Directive  (TTD) / Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόταση αναδιατύπωσης της οδηγίας για τη φορολογία των καπνικών προϊόντων (TTD), η οποία θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας ώστε να συμπεριλάβει τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα θερμαινόμενα καπνικά προϊόντα (HTP) και τις σακούλες νικοτίνης, τα οποία θα υπόκεινται σε ελάχιστους φόρους. Επίσης, θα υπερδιπλασιάσει τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα παραδοσιακά τσιγάρα. Τα περισσότερα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν ακόμη εκδώσει επίσημες δηλώσεις σχετικά με την προτεινόμενη TTD, αλλά ορισμένα έχουν ήδη αντιδράσει.

Η πρόταση της Κομισιόν που συναντά αντιδράσεις (και) από την ελληνική πλευρά, υπό τον φόβο έξαρσης του λαθρεμπορίου. Πού διαμορφώνεται τώρα ο ειδικός φόρος κατανάλωσης.

Τα πάνω-κάτω έρχονται στην αγορά καπνικών προϊόντων, με αφετηρία τα σχέδια της Κομισιόν για αναθεώρηση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας, θέμα το οποίο απασχόλησε το τελευταίο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η τυχόν υλοποίηση του σχεδίου που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνεπικουρούμενη από μια ομάδα κρατών της Βόρειας Ευρώπης, αναμένεται να εκτινάξει τις τιμές των τσιγάρων και όλων των άλλων καπνικών προϊόντων. Η πρόταση προβλέπει αύξηση από το 2028 κατά 139% του ειδικού φόρου κατανάλωσης, στα 215 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα, από 90 ευρώ που επιβάλλεται σήμερα.

Αυτό σημαίνει ότι η τελική τιμή ενός πακέτου 20 τσιγάρων, που στην Ελλάδα σήμερα κυμαίνεται γύρω στα 4,60 ευρώ και περιέχει φόρους περίπου 3,74 ευρώ (81,3% της τιμής), θα μπορούσε να φτάσει ή και να ξεπεράσει και τα 7 ευρώ ανά πακέτο, αν δεν απορροφήσουν μέρος της αύξησης οι εταιρείες που τα εμπορεύονται.

Για παράδειγμα, ένας μέσος καπνιστής που αγοράζει 1 πακέτο την ημέρα, θα έβλεπε το μηνιαίο του κόστος να αυξάνεται, από περίπου 140 ευρώ που δίνει σήμερα σε πάνω από 210 ευρώ. Σε ετήσια βάση, το κόστος θα φτάνει ή και θα ξεπερνά ακόμα και τα 800 ευρώ.

Στα θερμαινόμενα τσιγάρα, ο ελάχιστος ΕΦΚ θα πρέπει να ανέβει σταδιακά από τα 88 ευρώ ανά 1.000 τεμάχια, στα 155 ευρώ! Όσο για το υγρό, που χρησιμοποιείται στα ηλεκτρονικά τσιγάρα, από 10 λεπτά ανά χιλιοστόλιτρο σήμερα, ο ΕΦΚ θα πρέπει να ανέβει σταδιακά ως τα 36 λεπτά.

Από το καλοκαίρι, η Κομισιόν έχει ανάψει «πράσινο» στην πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας, που αφορά στους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης επί των καπνικών, επικαλούμενη το αμετάβλητο του σχετικού πλαισίου εδώ και 15 χρόνια, και πρωτίστως την προστασία της δημόσιας υγείας.

Οι επερχόμενες αλλαγές δεν είναι καθόλου άσχετες και με τον κοινοτικό προϋπολογισμό και ειδικότερα τις νέες πηγές εσόδων που αναζητούνται, με την αύξηση των ΕΦΚ επί των καπνικών να θεωρείται μια πρόσφορη λύση.

Με το σημερινό καθεστώς, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης που επιβάλλεται στα τσιγάρα πρέπει να αντιπροσωπεύει σε κάθε κράτος-μέλος τουλάχιστον το 60% της σταθμισμένης μέσης λιανικής τιμής πώλησης (WAP) και να μην είναι μικρότερος από 90 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα. Στην πράξη, καμία χώρα δεν βρίσκεται σε αυτά τα ελάχιστα όρια φορολογίας. Για παράδειγμα, υπάρχουν χώρες με υπερδιπλάσιο ΕΦΚ, όπως η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Ολλανδία, οι οποίες υποφέρουν, όμως, από το λαθρεμπόριο καπνικών.

Η Ελλάδα παρά τις αναθεωρήσεις των προηγούμενων ετών, κινείται λίγο πιο πάνω από τα ισχύοντα ελάχιστα όρια και συγκεκριμένα στα 117,50 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα έσοδα για τον κρατικό προϋπολογισμό υπολογίζονται σε κάτι παραπάνω από 2,3 δισ. ευρώ.

Κίνδυνος έκρηξης του λαθρεμπορίου

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, μιλώντας στην συνεδρίαση του τελευταίου ECOFIN την περασμένη εβδομάδα, αφού έθεσε ζήτημα ύπαρξης μεγαλύτερης μεταβατικής περιόδου, για να μην προκληθεί σοκ στην αγορά και τους καταναλωτές, ανέδειξε και το μείζον ζήτημα του λαθρεμπορίου. Σημείωσε ότι η υπέρμετρη αύξηση της φορολογίας ευνοεί τα διεθνή κυκλώματα λαθρεμπορίας.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ετήσιας Έκθεσης της KPMG, το 2024, η κατανάλωση παράνομων τσιγάρων στην Ελλάδα έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων εκτιμάται στο 17,5% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων, μειωμένο κατά 6,2 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2023 (23,7%). Συνολικά, καταναλώθηκαν 2,5 δισ. παράνομα τσιγάρα, ενώ τα χαμένα έσοδα για τα δημόσια ταμεία υπολογίζονται σε 438 εκατ. ευρώ για το 2024, όταν το 2023 είχαν ξεπεράσει τα 620 εκατ. ευρώ.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη το λαθρεμπόριο καπνικών ακολουθεί ανοδική τροχιά. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης καταναλώθηκαν 38,9 δισ. παράνομα τσιγάρα και οι απώλειες των εσόδων για τα δημόσια ταμεία υπολογίζονται σε 14,9 δισ. ευρώ (+3,3 δισ. ευρώ) σε σχέση με το 2023).

Αρνητικές πρωτιές στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου καταγράφουν: η Γαλλία, που διατηρεί την πρώτη θέση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων για ακόμα μία χρονιά, αντιπροσωπεύοντας το 37,6% της συνολικής κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων της χώρας, παρουσιάζοντας τη μεγαλύτερη αύξηση συγκριτικά με όλες τις χώρες σε σχέση με το 2023, και η Ολλανδία, που καταγράφει για πρώτη φορά σημαντική αύξηση στην παράνομη κατανάλωση τσιγάρων, φτάνοντας στο 17,9% συνολικά για τη χώρα, μπαίνοντας στη λίστα των χωρών με τα υψηλά ποσοστά.