Η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, αλλά και στα επιτελεία των υπολοίπων κομμάτων είναι αν μπορεί να αναστραφεί το πολύ κακό κλίμα που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία λόγω της τραγωδίας στα Τέμπη. 

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δεν είναι βεβαίως καθόλου εύκολη, ενώ από τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις δεν φαίνεται κάποια βαλβίδα αποσυμπίεσης της οργής, παρά το γεγονός ότι πλησιάζουμε προς τις κάλπες. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ακόμα η καμπύλη της οργής των πολιτών παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, γεγονός που δυσκολεύει την εξωτερίκευση οιασδήποτε προεκλογικής στρατηγικής για όλα τα κόμματα. Το πολύ κακό κλίμα δεν επιτρέπει πολιτικές φανφάρες ούτε για την κυβέρνηση ούτε για την αντιπολίτευση. Τα Τέμπη ρίχνουν στα όρια του στατιστικού λάθους τη διαφορά ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ταυτόχρονα κανείς άλλος δεν φαίνεται να καρπώνεται τη δυσφορία και το θυμό των πολιτών.

Υπάρχει και καταγράφεται μια θολή αντισυστημική ψήφος, η οποία όμως δεν έχει ξεκάθαρα χαρακτηριστικά προς τα πού κινείται στο πολιτικό φάσμα. Οι πρώτες ενδείξεις αφήνουν να εννοηθεί ότι κυρίως κινείται προς τα άκρα δεξιά με χαρακτηριστικά τιμωρητικής ψήφου έναντι του πολιτικού προσωπικού που κυβέρνησε τη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες… Σαφέστατα, τα Τέμπη είναι ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Στην δημοσκόπηση της MRB, το 55,6% δηλώνει πως το θέμα των Τεμπών θα επηρεάσει την κρίση του στην κάλπη, ενώ στην Marc τα Τέμπη αποτελούν την μεγαλύτερη κοινωνική ανησυχία, σε ποσοστό 86%. Τα παραπάνω στοιχεία δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αγνοηθούν, όμως είναι πρωτόγνωρα και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα από κανένα επικοινωνιακό επιτελείο. Οι πληγές με τις αποκαλύψεις του διαλυμένου δημόσιου τομέα δεν είναι εύκολο να περιοριστούν ούτε να γίνει αποτελεσματικός έλεγχος του damage control. Άπαντες γνωρίζουν ότι ο χρόνος των εκλογών είναι πολύ λίγος για να γίνουν θεαματικές ενέργειες που θα επηρεάσουν θετικά το θυμικό των ψηφοφόρων. Ο χρόνος για τις κάλπες είναι πολύ λίγος και για απόδοση ευθυνών και τιμωρίας, αλλά και για να εμπεδωθεί το αίσθημα ασφάλειας στην κοινωνία.

Η οργή είναι το βασικό συναίσθημα που καταγράφεται στις έρευνες που γίνονται -στο 37,5% την κατατάσσει η GPO, στο 63,4% η MRB. Η οργή, όμως, αποτυπώνεται και στα ποσοστά των τριών κομμάτων που θεωρούνται κόμματα εξουσίας, καθώς βρέθηκαν σε θέσεις εξουσίας την τελευταία δεκαπενταετία. Η ΝΔ περισσότερο, καθώς αυτή επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος των ευθυνών, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, μπαίνουν σε ένα κάδρο διαχρονικής νοοτροπίας και τιμωρούνται από τους πολίτες, χάνοντας περισσότερες ή λιγότερες δυνάμεις στις μετρήσεις. Το ΠΑΣΟΚ πληρώνει προφανώς τις προηγούμενες «χρυσές πράσινες δεκαετίες», ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζεται ξεκάθαρα ως συστημικό κόμμα για πρώτη φορά από ιδρύσεώς του…

Αντισυστημική ψήφος

Η μεγάλη σπαζοκεφαλιά για εκλογολόγους και πολιτικούς αναλυτές είναι τα ποσοστά που συγκεντρώνουν συνολικά οι εκτός Βουλής ακροδεξιοί σχηματισμοί. Ακόμα και οι «αντισυστημικές» κοινοβουλευτικές λύσεις δεν φαίνεται να πείθουν τους ψηφοφόρους και ως εκ τούτου δεν καταφέρνουν να κεφαλαιοποιήσουν την δυσφορία του κόσμου.
Με δεδομένο ότι οι έρευνες που έχουν δημοσιευτεί δεν δείχνουν αλλαγή στην «κατάταξη», κρατώντας τη ΝΔ στην πρώτη και τον ΣΥΡΙΖΑ στην δεύτερη θέση, τόσο η μια πλευρά όσο και η άλλη χρειάζονται να διαμορφώσουν με κάποιον τρόπο ένα διαφορετικό προεκλογικό αφήγημα. Το μόνο ασφαλές συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει συνολικά ένα έλλειμα εμπιστοσύνης προς τα κόμματα εξουσίας και αυτός ακριβώς ο φόβος του «όλοι ίδιοι είναι», τραντάζει συθέμελα το πολιτικό σύστημα.

Ειδικά σε ότι αφορά τη ΝΔ έχουν αποφασίσει να κάνουν format σε αυτό που οι ίδιοι αποκαλούσαν «επιτελικό κράτος», χτίζοντας από την αρχή την εικόνα της υπευθυνότητας για την οποία η ΝΔ κυρίως εξελέγη το 2019.

Σε δεύτερο χρόνο, έντονο προβληματισμό δημιουργούν και οι τάσεις που δείχνουν να ευνοούνται οι κυβερνήσεις συνεργασίας. Σε ερώτηση της Metron Analysis για τις συνεργασίες, δείχνουν να προηγούνται των αυτοδύναμων κυβερνήσεων με 51% έναντι του 46%. Ενδεχομένως σε αυτό το timing να φαντάζουν ως μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας σε σχέση με τις μονοκομματικές κυβερνήσεις οι οποίες συχνά λειτουργούν ανεξέλεγκτα με βάση την ισχυρή τους κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Από την άλλη μεριά αρκετοί είναι αυτοί που σημειώνουν ότι η εμπειρία από κυβερνήσεις συνεργασίας στην Ελλάδα είναι πικρή και τις έχουμε πληρώσει ακριβά…

Ο «κανένας» και ο «κάποιος άλλος»

Δύο επιπλέον παράγοντες που προβληματίζουν το Μέγαρο Μαξίμου είναι τα ευρήματα του «Κανένα» και του «κάποιου άλλου». Στην Pulse, o «Κανένας» πλησιάζει αρκετά τον δείκτη καταλληλότητας του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ στην Metron Analysis τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης αξιολογούνται, σε συντριπτικό βαθμό, αρνητικά από τους ερωτώμενους. Στην Pulse, στην ερώτηση για την προτίμηση της επόμενης κυβέρνησης, υπάρχει ένα 15% που δηλώνει «κάποιον άλλο», ποσοστό που ανέβηκε 6 μονάδες από την προηγούμενη δημοσκόπηση της ίδιας εταιρείας. Αυτά τα δύο ευρήματα δημιουργούν εκ των πραγμάτων ένα «κενό» ηγεσίας το οποίο κάποιοι στο παρελθόν επιχείρησαν να το «γεμίσουν» με λύσεις «κοινής αποδοχής» των οποίων η εμπειρία στη διακυβέρνηση ήταν επίσης πολύ πικρή ιστορία για τον ελληνικό λαό. Αυτή η τελευταία συνθήκη είναι τροφή για σκέψη όχι μόνο για τα κομματικά επιτελεία, αλλά κυρίως για το εκλογικό σώμα.