New Local Government Code: «Κλείδωσε» η εκλογή Δημάρχου & Περιφερειάρχη με 42% - Η «μαθηματική» κυριαρχία στα Συμβούλια (τα 3/5) - Η κατανομή των εδρών

Στα χέρια της ΚΕΔΕ και των δημάρχων βρίσκεται το προσχέδιο του νέου Κώδικα που φέρνει σαρωτικές αλλαγές στον χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκηση. Το τέλος της «δεύτερης Κυριακής», η ηλεκτρονική ψήφος και η ενισχυμένη πλειοψηφία στα συμβούλια.

Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει η μεγάλη μεταρρύθμιση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς το Υπουργείο Εσωτερικών απέστειλε τα πρώτα τεύχη του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης στην ΚΕΔΕ, στις 13 Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων (ΠΕΔ) και στους δημάρχους της χώρας.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο αναμένεται να συζητηθεί εκτενώς στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση της ΚΕΔΕ στις 17 Δεκεμβρίου 2025, φέρνει δομικές αλλαγές στον τρόπο εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, θεσμοθετεί την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και επιχειρεί να λύσει τον «γόρδιο δεσμό» των αρμοδιοτήτων.

Πως εκλέγονται δήμαρχος και Περιφερειάρχης 

Το νέο σύστημα: Εκλογή από την πρώτη Κυριακή!!

Η μεγαλύτερη καινοτομία εστιάζεται στο εκλογικό σύστημα. Όπως είχε προαναγγείλει ο υπουργός Εσωτερικών, Θεόδωρος Λιβάνιος, ο νέος Κώδικας ορίζει ως όριο εκλογής το 42%.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 57:

• Νικητής: Θεωρείται ο συνδυασμός που συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 42% + 1 ψήφο επί των έγκυρων ψηφοδελτίων.

• Τέλος στη φυσική κάλπη της β’ Κυριακής: Αν κανένας συνδυασμός δεν πιάσει το όριο του 42%, δεν διεξάγονται επαναληπτικές εκλογές με κάλπη. Αντ’ αυτού, ενεργοποιείται η διαδικασία της «εναλλακτικής ψήφου» (δεύτερη προτίμηση στο ψηφοδέλτιο).

• Δεύτερο στάδιο προσμέτρησης: Το αρμόδιο δικαστήριο προσμετρά τις «εναλλακτικές ψήφους» από τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών που μένουν εκτός διεκδίκησης, προσθέτοντάς τις στους δύο πρώτους (ή στους ισοψηφίσαντες). Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης εκλέγεται όποιος συγκεντρώσει την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία σε αυτό το δεύτερο, λογιστικό στάδιο.

Πως κατανέμονται οι έδρες στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια

Η «μαθηματική» κυριαρχία στα Συμβούλια (τα 3/5)

Για την εξασφάλιση της κυβερνησιμότητας των Δήμων και των Περιφερειών, ο νέος Κώδικας επαναφέρει ενισχυμένη πλειοψηφία για τον νικητή των εκλογών.

Σύμφωνα με το άρθρο 59, εάν ο νικητής συνδυασμός λάβει ποσοστό έως και 60%, καταλαμβάνει αυτομάτως τα τρία πέμπτα (3/5) των εδρών του συμβουλίου, ενώ η αντιπολίτευση μοιράζεται τα υπόλοιπα δύο πέμπτα (2/5).

Πώς μεταφράζεται αυτό σε έδρες (παραδείγματα):

• 13μελές συμβούλιο: 8 έδρες ο νικητής – 5 η αντιπολίτευση.

• 15μελές συμβούλιο: 9 έδρες ο νικητής – 6 η αντιπολίτευση.

• 25μελές συμβούλιο: 15 έδρες ο νικητής – 10 η αντιπολίτευση.

• 35μελές συμβούλιο: 21 έδρες ο νικητής – 14 η αντιπολίτευση.

• 43μελές συμβούλιο: 26 έδρες ο νικητής – 17 η αντιπολίτευση.

Αντίστοιχη είναι η πρόβλεψη και για τις Περιφέρειες, όπου για παράδειγμα στην Περιφέρεια Αττικής (85 μέλη), η παράταξη του Περιφερειάρχη θα λαμβάνει 51 έδρες και η αντιπολίτευση 34.

Ηλεκτρονική ψήφος και 5ετής θητεία

Πέραν του εκλογικού μηχανισμού, ο Κώδικας εισάγει σημαντικές καινοτομίες που εκσυγχρονίζουν τη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης:

1. 5ετής Θητεία: Οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα διεξάγονται πλέον σταθερά κάθε 5 χρόνια, την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου.

2. Ψηφιακή Μετάβαση: Προβλέπεται η εφαρμογή ηλεκτρονικής ψήφου στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028.

3. Συμμετοχικότητα: Καθιερώνονται τα ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα και αναβαθμίζονται τα Συμβούλια Νέων με καθολική ψηφιακή συμμετοχή.

4. Ξεκαθάρισμα Αρμοδιοτήτων: Επιχειρείται η αποσαφήνιση του τοπίου ανάμεσα σε Κράτος, Δήμους και Περιφέρειες, για περισσότερες από 1.150 αρμοδιότητες που σήμερα δημιουργούν γραφειοκρατικά κωλύματα.

ΚΕΔΕ: «Κρίσιμη η συμμετοχή όλων»

Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) έχει ήδη ξεκινήσει την επεξεργασία των κειμένων ενόψει της κρίσιμης Γενικής Συνέλευσης της 17ης Δεκεμβρίου στην Αθήνα.

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, για την παραλαβή του προσχεδίου δήλωσε:

«Η παραλαβή των αρχικών τευχών του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης αποτελεί ένα καθοριστικό βήμα σε μια διαδικασία που η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού διεκδικεί διαχρονικά την ολοκληρωμένη κωδικοποίηση της νομοθεσίας που διέπει τη λειτουργία των Δήμων.

Η συμμετοχή όλων μας είναι κρίσιμη, ώστε μέσα από μια συστηματική και ουσιαστική διαβούλευση να διαμορφώσουμε έναν Κώδικα που θα ενισχύει την αυτοτέλεια, την αποτελεσματικότητα και τον ρόλο των Δήμων μας.»

Το επόμενο διάστημα αναμένεται «θερμό», καθώς οι αιρετοί θα κληθούν να καταθέσουν τις προτάσεις και τις ενστάσεις τους επί των άρθρων που θα καθορίσουν το μέλλον της Αυτοδιοίκησης για τις επόμενες δεκαετίες.