Urban planning: «Ζει και βασιλεύει» η διαφθορά στις πολεοδομίες

Μια νέα γενιά αυθαιρέτων κινδυνεύει να δημιουργηθεί από τις παλινωδίες του κρατικού μηχανισμού και την απουσία ελέγχων στο τι χτίζεται και με ποιους όρους, μέχρις ότου να είναι πλέον πολύ αργά. Ακριβώς δηλαδή ό,τι συνέβη τις προηγούμενες δεκαετίες, όταν άνθησε το φαινόμενο των αυθαιρέτων και ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορούσε -με το κατάλληλο αντίτιμο- να πάρει έτοιμο σπίτι "με το κλειδί στο χέρι", όπως διαφημιζόταν τότε η σχετική υπηρεσία ανέγερσης ακινήτων σε μη οικοδομήσιμα οικόπεδα, κυρίως εκτός σχεδίου!!

Οι περιπτώσεις εκτεταμένης διαφθοράς, στα όρια του "οργανωμένου εγκλήματος" στις πολεοδομίες Χαλκιδικής και πιο πρόσφατα και της Ρόδου, δεν αποκλείεται να αποτελούν την "κορυφή του παγόβουνου", αποδεικνύοντας ότι απαιτούνται γενναίες τομές στον τρόπο που κατασκευάζονται σήμερα τα ακίνητα. Όπως αναφέρουν φορείς της αγοράς, δεν μπορεί από την μία πλευρά να καλούνται οι πολίτες να νομιμοποιούν κάθε εκατοστό δομημένης επιφάνειας, ανεξάρτητα από το αν η απόκλιση αυτή έγινε πριν από 60 και 70 χρόνια κατά την ανέγερση της οικοδομής και να ταλαιπωρούνται μήνες για να πουλήσουν ένα σπίτι και την ίδια στιγμή να παρατηρούνται φαινόμενα ακραίας διαφθοράς και παρανομιών σε διάφορες περιοχές της χώρας, λόγω της διαφθοράς των κατά τόπους πολεοδομιών. Μάλιστα, τα ακίνητα αυτά έχουν εκδώσει ηλεκτρονικές ταυτότητες κτιρίου, καθώς είναι υποχρεωτικές σε όλα τα νεόδμητα ακίνητα.

Ωστόσο, όταν διαπιστωθούν οι παραβάσεις σε μια ενδεχόμενη μεταπώληση μετά από χρόνια κι εφόσον κληθούν να επανεκδώσουν την ταυτότητα κτιρίου, οι ιδιοκτήτες θα βρεθούν προ απρόοπτου, χωρίς μάλιστα να έχουν την δυνατότητα (με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία) να νομιμοποιήσουν το αυθαίρετο ακίνητό τους. Όπως εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς, οι αυθαιρεσίες του σήμερα αποτελούν μια βραδυφλεγή "βόμβα", που θα έχει και σημαντικό πολιτικό κόστος, καθώς δεν υποχρεούται ο τελικός αγοραστής/ιδιοκτήτης να γνωρίζει τις αυθαιρεσίες, στις οποίες πιθανώς να έχει προχωρήσει ο κατασκευαστής που του πούλησε το ακίνητό του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, συστήνεται ο κάθε αγοραστής, ακόμα κι αν πρόκειται να αποκτήσει νεόδμητο απευθείας από κατασκευαστή, να φροντίζει να ελέγχει το ακίνητο με δικό του μηχανικό.

Οι περιπτώσεις της Ρόδου και της Χαλκιδικής

* Στην Ρόδο, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, υψηλόβαθμα στελέχη της Πολεοδομίας Ρόδου και δύο ιδιώτες μηχανικοί είχαν στήσει μία ολόκληρη "βιομηχανία" εκβιασμών, δωροληψιών για τακτοποίηση παρανομιών και "γρηγορόσημα", με κέρδη δεκάδων χιλιάδων ευρώ για όλους τους εμπλεκόμενους. Οι εμπλεκόμενοι φέρεται να ζητούσαν εκβιαστικά χρήματα από επιχειρηματίες, ξενοδόχους αλλά και πολίτες, προκειμένου να τους χορηγήσουν άδεια.

* Στην υπόθεση της Χαλκιδικής προσφέρονται επίσης "διευκολύνσεις" με το αζημίωτο στην έκδοση πολεοδομικών αδειών. Η διαφθορά ήταν τόσο εκτεταμένη, ώστε ανεστάλη για έναν ολόκληρο μήνα η υπηρεσία δόμησης του Δήμου Σιθωνίας και έγιναν 21 συλλήψεις, μεταξύ των οποίων και πρώην Δήμαρχος. Ο τελευταίος, ως επικεφαλής μεγάλου τεχνικού γραφείου φέρεται να αναλάμβανε περιπτώσεις στις οποίες οι ενδιαφερόμενοι προέβαιναν είτε σε αυθαίρετη δόμηση, είτε σε καθεστώς τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών. Φέρεται να κατάφερνε ευνοϊκά αποτελέσματα για τους πελάτες του κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων.

Οι "δουλειές" του χωρίζονταν σε δύο σκέλη.

1. Το πρώτο σκέλος, οι αυθαίρετες κατασκευές που είχαν ανεγερθεί μετά το 2011, τις οποίες αναλάμβανε να τις υπαγάγει ως υφιστάμενες πριν το 2011, δηλαδή τις ενέτασσε στις ευεργετικές διατάξεις νόμου που ψηφίστηκε το 2017 ούτως, ώστε οι πελάτες του να μην καταβάλλουν τα προβλεπόμενα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης. Σε κάποιες περιπτώσεις έκανε και τη σχετική νομιμοποίησή τους.

2. Το δεύτερο σκέλος της δράσης του, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛ.ΑΣ., αφορούσε σε αυθαίρετες κατασκευές, τις οποίες οι πελάτες του σχεδίαζαν να ανεγείρουν κατά παράβαση των πολεοδομικών διατάξεων. Ο πρώην Δήμαρχος προσέδιδε νομιμοφάνεια με την έκδοση διοικητικής πράξης, διαφορετικής από τις εργασίες που θα πραγματοποιούνταν. Έτσι απέφευγε τις αυστηρές κυρώσεις που προβλέπει ο νόμος. Για να τα καταφέρει, φέρεται να συνεργαζόταν με στέλεχος του Τμήματος Πολεοδομίας της Διεύθυνσης Δόμησης του Δήμου Σιθωνίας, ο οποίος του εξασφάλιζε ότι σε περίπτωση καταγγελίας θα φρόντιζε να καλύψει τη δράση του και παράλληλα του έδινε οδηγίες, ώστε οι αυθαίρετες εργασίες να έχουν νομιμοφάνεια.

Το σχέδιο για επιστροφή της αρμοδιότητας των πολεοδομιών στην κεντρική κυβέρνηση

Τα παραπάνω φαινόμενα φαίνεται πως έχουν επιταχύνει τις εξελίξεις αναφορικά με το καθεστώς των υπηρεσιών δόμησης, που από το 2010 και μετά έφυγαν από την αρμοδιότητα των νομαρχιών και ανατέθηκαν στους "καλλικρατικούς" Δήμους.

Σήμερα, το Υπ. Εσωτερικών έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες διαβούλευσης για το νέο Ενιαίο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπου μία εκ των μεταρρυθμίσεων είναι η εκ νέου μετακίνηση των πολεοδομιών από τους Δήμους στο Υπ. Περιβάλλοντος.

Την κίνηση αυτή στηρίζει και το ΤΕΕ (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος), με τον πρόεδρό του κ. Γιώργο Στασινό, να σημειώνει πριν από μερικές εβδομάδες, ότι "δεν μπορεί μια οικοδομική άδεια να εκδίδεται ή όχι, ανάλογα με τον εκάστοτε Δήμαρχο, ή τον υπάλληλο", τονίζοντας ότι, όταν οι πολεοδομίες ανήκουν στους Δήμους, οι Δήμαρχοι θεωρούν ότι έχουν κάθε αντίστοιχη εξουσία προς τους πολίτες.

Κατά τον κ. Στασινό, δεν γίνεται τα θέματα δόμησης να εξαρτώνται από τοπικά συμφέροντα και μικροπολιτικές "και η κυβέρνηση να μην τους παίρνει αυτή την αρμοδιότητα, κάτι που θα έπρεπε να είχε κάνει μέσα σε μία ημέρα".

Από την άλλη πλευρά, φαίνεται πως μια τέτοια απόπειρα θα συναντήσει τη σθεναρή αντίσταση και αντίδραση της ΚΕΔΕ, καθώς όπως τονίζεται ο έλεγχος των υπηρεσιών δόμησης ανήκει στο Υπ. Περιβάλλοντος, όπως άλλωστε και έλεγχος των οικοδομικών αδειών, που δεν γίνεται ούτε σε επίπεδο δειγματοληπτικό, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει.

Επομένως, το ζήτημα του εντοπισμού φαινομένων διαφθοράς είναι ήδη αντικείμενο της κεντρικής διοίκησης. Όπως όλα δείχνουν, η "μετωπική" Δήμων και Υπ. Περιβάλλοντος θα έχει κι άλλα "επεισόδια", καθώς εκκρεμεί και η νομοθέτηση για το ΝΟΚ [Νέο Οικοδομικό Κανονισμό], μετά την απόφαση του ΣτΕ.