Trump is Pushing Allies Away / «Οι στενότεροι σύμμαχοι της Αμερικής στρέφονται όλο και περισσότερο ο ένας προς τον άλλον για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους, εμβαθύνοντας τους δεσμούς τους, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ τους προκαλεί με δασμούς και άλλα μέτρα που ανατρέπουν το εμπόριο, τη διπλωματία και την άμυνα» [New York Times]

Νέες εμπορικές συμφωνίες. Κοινές κυρώσεις κατά του Ισραήλ. Στρατιωτικές συμφωνίες.
Ανησυχώντας για την αλλαγή των προτεραιοτήτων των ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Τραμπ, ορισμένοι από τους παραδοσιακούς συνεργάτες της Αμερικής στη διεθνή σκηνή έχουν περάσει τους ταραχώδεις μήνες από την ορκωμοσία του κ. Τραμπ τον Ιανουάριο εστιάζοντας στην ανάπτυξη των άμεσων σχέσεών τους, επιδεικνύοντας τη διπλωματική τους δύναμη και αφήνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες 

Σύμμαχοι των ΗΠΑ προσπαθούν να ενισχύσουν τους δεσμούς τους καθώς η κυβέρνηση Τραμπ μετατοπίζει τις προτεραιότητές της και αναδιαμορφώνει την παγκόσμια τάξη

Ανήσυχοι από τη μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, παραδοσιακοί εταίροι της Ουάσιγκτον έχουν εμβαθύνει τη συνεργασία τους, αφήνοντας στο περιθώριο την Αμερική και ενισχύοντας τη διπλωματική αυτονομία τους.

Την ώρα που η κυβέρνηση Τραμπ ανατρέπει τα δεδομένα στο εμπόριο, τη διπλωματία και την άμυνα, επιλέγοντας μια πιο μονομερή πορεία, χώρες-σύυμμαχοι των ΗΠΑ έχουν προχωρήσει στη σύναψη συμφωνιών, εμπορικές και στρατιωτικές, αλλά και σε κοινές κυρώσεις κατά του Ισραήλ.

Αυτή η αναδυόμενη δυναμική αφορά χώρες όπως η Βρετανία, η Γαλλία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία, που συχνά αποκαλούνται από ειδικούς στις διεθνείς σχέσεις ως «μεσαίες δυνάμεις» για να διακρίνονται από υπερδυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα.

Όπως αναφέρουν σε ανάλυσή τους οι ΝΥΤ, πρόκειται για δημοκρατίες με προηγμένες οικονομίες και ιστορικά στηρίζουν το πολυμερές διεθνές σύστημα.

«Καθώς η διεθνής τάξη αποσταθεροποιείται και οι ΗΠΑ δείχνουν απρόθυμες να συνεχίσουν τον υποστηρικτικό ρόλο τους απέναντί τους,  παρατηρούμε μια μετατόπιση στον ρόλο των μεσαίων δυνάμεων», εξηγεί ο Ρόλαντ Πάρις, καθηγητής διεθνών σχέσεων και διευθυντής της Σχολής Δημόσιας και Διεθνούς Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Οτάβα.

Αυτός ο ρόλος, σύμφωνα με τον Πάρις, χαρακτηρίζεται από «ευκαιριακές και συμφεροντολογικές πρωτοβουλίες που παραμένουν ωστόσο συνεργατικές», όπως οι πολυάριθμες μικρότερες συμφωνίες για το εμπόριο και την άμυνα που έχουν συναφθεί μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών και του Καναδά.

Οι προσπάθειες αυτών των χωρών να έρθουν πιο κοντά μεταξύ τους, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπροσαρμόζουν τον παγκόσμιο ρόλο τους και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τους μακροχρόνιους συμμάχους τους, θα είναι εμφανείς τις επόμενες ημέρες, καθώς οι ηγέτες των επτά πιο βιομηχανοποιημένων χωρών του κόσμου (G7) συναντώνται στην Αλμπέρτα του Καναδά για την ετήσια σύνοδό τους.

Η καναδική κυβέρνηση, η οποία προεδρεύει της G7 φέτος, έχει επίσης προσκαλέσει τους ηγέτες αρκετών άλλων σημαντικών δυνάμεων του αναπτυσσόμενου κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, της Βραζιλίας και του Μεξικού.

Οι διοργανωτές της Συνόδου της G7 σχεδιάζουν διμερείς και μικρότερες συναντήσεις χωρίς τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά από την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ που ο ίδιος θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα ευρύ μέτωπο παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ, οι οποίοι έχουν βρεθεί στο στόχαστρο της κυβέρνησής του — είτε μέσω δασμών, είτε μέσω πολιτικών εντάσεων. Μάλιστα, στην περίπτωση του Καναδά, ο Τραμπ έχει φτάσει μέχρι και να απειλήσει την κυριαρχία της χώρας.

Ως αποτέλεσμα, αναλυτές εκτιμούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζονται όλο και πιο απομονωμένες από το διεθνές σύστημα που οι ίδιες έχτισαν και του οποίου ηγήθηκαν επί δεκαετίες.

«Μήπως θα έπρεπε πλέον να μιλάμε για μια G6+1;» αναρωτιέται ο Τζέικομπ Φανκ Κίρκεγκορντ, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Peterson με έδρα τις Βρυξέλλες.

«Στην παρούσα κατάσταση, όπου οι βασικοί δυτικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί θεσμοί αντιμετωπίζονται με αδιαφορία ή ακόμα και περιφρόνηση από την κυβέρνηση Τραμπ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Ιαπωνία,  στρέφονται σε εναλλακτικά κανάλια συνεργασίας», προσθέτει.

Αυτό συμβαίνει ήδη με επιταχυνόμενο ρυθμό. 

Οι ευρωπαϊκές χώρες και ο Καναδάς έχουν δραστηριοποιηθεί ιδιαίτερα στην αναζήτηση νέων, βαθύτερων τρόπων συνεργασίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Βρετανία πραγματοποίησαν σύνοδο κορυφής τον Μάιο, η οποία παρουσιάστηκε ως επανεκκίνηση των σχέσεων μετά την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση το 2020. Κατέληξαν σε συμφωνία που περιλάμβανε παράταση των αλιευτικών δικαιωμάτων για τις χώρες της Ε.Ε. στα βρετανικά ύδατα, μεγαλύτερη πρόσβαση των Βρετανών πωλητών κρέατος στις ευρωπαϊκές αγορές και μια σημαντική συμφωνία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.

Ταυτόχρονα, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο πιέζουν για ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας με την Ε.Ε., καθώς η Ένωση προχωρά σε πρόγραμμα χρηματοδότησης 150 δισ. ευρώ για επενδύσεις στην άμυνα. Και οι δύο χώρες εργάζονται για την ολοκλήρωση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την πλήρη συμμετοχή στο πρόγραμμα ως στρατιωτικοί προμηθευτές.

«Η κατάσταση με τις ΗΠΑ καλεί την Ε.Ε. να ενισχύσει τις πολιτικές και εμπορικές διαπραγματεύσεις της με άλλες χώρες», σημειώνει ο Ιγνάθιο Γκαρσία Μπέρθερο, ερευνητής στο think tank Bruegel και πρώην διαπραγματευτής εμπορικών συμφωνιών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η κινητικότητα μεταξύ των "μεσαίων δυνάμεων" δεν περιορίζεται στο εμπόριο. Οι χώρες αυτές συντονίζονται πλέον και σε διπλωματικό επίπεδο, ιδίως σε θέματα όπου η στήριξη των ΗΠΑ έχει αποδυναμωθεί.

Αυτή την εβδομάδα, Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Νορβηγία επέβαλαν ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων σε δύο ακροδεξιούς υπουργούς της ισραηλινής κυβέρνησης, σε μια σπάνια συντονισμένη ενέργεια δυτικών δυνάμεων σχετικά με τον πόλεμο στη Γάζα.

Τον Μάιο, η Βρετανία, η Γαλλία και ο Καναδάς εξέδωσαν επίσης μια σκληρή δήλωση κατά του Ισραήλ, καταδικάζοντας την ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα.

Η τάση για διεύρυνση της διεθνούς συνεργασίας δεν περιορίζεται στους παραδοσιακούς συμμάχους. Η Ε.Ε., για παράδειγμα, επιδιώκει την επέκταση νέων εμπορικών συμφωνιών με χώρες όπως η Ινδία και κράτη της Νότιας Αμερικής.

«Εμείς διαπραγματευόμαστε, δεν απομονωνόμαστε», έγραψε πρόσφατα ο επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε., Μάρος Σέφκοβιτς, σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα, φράση που έχει γίνει σύνθημα για την ευρωπαϊκή προσέγγιση.

Παρόλα αυτά, οι ηγέτες σε όλο τον κόσμο αναγνωρίζουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με το τεράστιο μέγεθος της οικονομίας τους και την προηγμένη στρατιωτική τους τεχνολογία, παραμένουν αδιαμφισβήτητα κρίσιμος παίκτης. Ο στόχος, όπως υπογραμμίζουν, δεν είναι η απομόνωση των ΗΠΑ, αλλά η διαφοροποίηση και η μείωση της εξάρτησης από αυτές.

«Αυτού του είδους οι πρωτοβουλίες αποτελούν εν μέρει επενδύσεις για την υιοθέτηση νέων συστημάτων που θα μας συνοδεύουν για πολύ καιρό», δήλωσε ο καθηγητής Ρόλαντ Πάρις.

«Πιστεύω πως βραχυπρόθεσμα δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να μειωθεί ο κίνδυνος στη σχέση του Καναδά με τις ΗΠΑ, ούτε θεωρώ ότι υπάρχει πρόθεση να περιοριστεί το διμερές εμπόριο», πρόσθεσε.

Ο στόχος, τελικά, δεν είναι να αντικατασταθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες ως εταίρος, αλλά να καταστεί λιγότερο επισφαλής η εξάρτηση από αυτές.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Καναδά, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με τις ΗΠΑ, που η εγκατάλειψη της σχέσης αυτής υπέρ μιας στενότερης συνεργασίας με την Ευρώπη θεωρείται ουσιαστικά αδύνατη.

Ωστόσο, η ολοένα και πιο εχθρική στάση της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι σε παραδοσιακούς εμπορικούς και στρατιωτικούς συμμάχους ενδέχεται να προκαλέσει μια διαρκή μετατόπιση στις διεθνείς ισορροπίες  με τις χώρες αυτές να αναζητούν συνεργασίες που αποκλείουν τις ΗΠΑ, παρά το μέγεθος και την ισχύ τους.

«Πρόκειται για χώρες που συμμερίζονται έναν κοινό στρατηγικό στόχο: τη στήριξη μιας προβλέψιμης, βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης», σημείωσε ο Τζέικομπ Φανκ Κίρκεγκαρντ. «Προφανώς, αυτός ο στόχος δεν είναι πλέον κοινός με την κυβέρνηση Τραμπ», πρόσθεσε.

«Η λογική του "America First" σημαίνει ακριβώς αυτό: η Αμερική πρώτα ακόμα κι αν αυτό σημαίνει η Αμερική μόνη».