Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περνάει από πέντε φάσεις στη διάρκεια της ζωής, με βασικούς «σταθμούς» τις ηλικίες των 9, 32, 66 και 83, σύμφωνα με νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications και στην οποία συμμετείχαν 4.000 άτομα έως 90 ετών.

Ερευνητές του πανεπιστημίου του Cambridge διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλος παραμένει στην εφηβική φάση μέχρι τα 32 έτη. Επισημαίνουν ότι τα ευρήματα μπορεί να βοηθήσουν να κατανοήσουμε γιατί ο κίνδυνος ψυχικών διαταραχών και άνοιας ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ζωής.

Ο εγκέφαλος αλλάζει συνεχώς ως αποτέλεσμα των νέων γνώσεων και εμπειριών, ωστόσο η έρευνα δείχνει ότι περνάει από πέντε φάσεις:

1. Παιδική ηλικία: από τη γέννηση έως την ηλικία των 9 ετών
2. Εφηβεία: από 9 έως 32 ετών
3. Ενηλικίωση: από 32 έως 66 ετών
4. Πρώιμη γήρανση: από 66 έως 83
5. Ύστερη γήρανση: από 83 και μετά

«Ο εγκέφαλος αναδιαμορφώνεται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής. Ενισχύει και αποδυναμώνει συνεχώς τις συνδέσεις και δεν ακολουθεί ένα σταθερό μοτίβο - υπάρχουν διακυμάνσεις και φάσεις αναδιαμόρφωσης του εγκεφάλου», δήλωσε η Δρ. Alexa Mousley στο BBC.

Κάποιοι άνθρωποι θα φτάσουν σε αυτά τα ορόσημα νωρίτερα ή αργότερα από άλλους - ωστόσο οι ερευνητές είπαν ότι ήταν εντυπωσιακό το πόσο ξεκάθαρα ξεχώριζαν αυτές οι ηλικίες στα δεδομένα.

Αυτά τα μοτίβα αποκαλύφθηκαν μόνο τώρα λόγω της ποσότητας των εγκεφαλικών σαρώσεων που είναι διαθέσιμες στη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications.

Η έρευνα είναι η πρώτη που εντοπίζει τις κύριες φάσεις της νευρωνικής συνδεσιμότητας σε όλη τη διάρκεια της ζωής, ρίχνοντας νέο φως σε περιόδους κατά τις οποίες ο εγκέφαλος μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτος – για παράδειγμα, στις μαθησιακές δυσκολίες της παιδικής ηλικίας ή στις ηλικιακές παθήσεις όπως η άνοια.

«Κοιτάζοντας πίσω, πολλοί από εμάς νιώθουμε ότι η ζωή μας χαρακτηρίστηκε από διαφορετικές φάσεις», δήλωσε ο Duncan Astle, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής νευροπληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

«Αποδεικνύεται ότι και οι εγκέφαλοι περνούν από αυτές τις εποχές», πρόσθεσε σε ανακοίνωσή του.

Η ομάδα του Astle συνέκρινε εγκεφαλικές απεικονίσεις περίπου 3.800 ανθρώπων ηλικίας από μηδέν έως 90 ετών. Οι απεικονίσεις παρακολουθούν την κίνηση μορίων νερού στον εγκέφαλο, επιτρέποντας στους ερευνητές να χαρτογραφήσουν τις νευρικές συνδέσεις και να εντοπίσουν καίριες στιγμές αναπτυξιακών αλλαγών σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

Κατά την πρώτη φάση, από τη βρεφική ηλικία μέχρι περίπου τα 9 χρόνια, δημιουργούνται δισεκατομμύρια νέες νευρωνικές συνδέσεις και οι ανενεργές απομακρύνονται, ενώ τόσο η φαιά όσο και η λευκή ουσία αναπτύσσονται ραγδαία.

Η φαιά ουσία επεξεργάζεται και ερμηνεύει πληροφορίες, ενώ η λευκή ουσία μεταδίδει αυτές τις πληροφορίες σε άλλα μέρη του νευρικού συστήματος, λειτουργώντας ως δίκτυο επικοινωνίας του εγκεφάλου.

Αυτή η διαδικασία οδηγεί στη μέγιστη πάχυνση και στις περιελίξεις του εγκεφαλικού φλοιού, τις πτυχώσεις στην εξωτερική επιφάνεια του εγκεφάλου, που θεωρούνται κρίσιμες για την υγεία και την ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Ο εγκέφαλος στη συνέχεια περνά στη φάση της εφηβείας, η οποία χαρακτηρίζεται από ανάπτυξη της λευκής ουσίας και πιο αποτελεσματικές συνδέσεις ανάμεσα σε διαφορετικά μέρη του νευρικού συστήματος.

Σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι η εφηβική περίοδος διαρκεί έως περίπου την ηλικία των 32 ετών. Έπειτα, μεταβαίνει στη φάση της ενηλικίωσης, την οποία οι ερευνητές χαρακτήρισαν ως το «ισχυρότερο τοπολογικό σημείο καμπής» της ζωής μας.

Η δομή του εγκεφάλου σταθεροποιείται στις αρχές της δεκαετίας των 30 και στη συνέχεια παίρνει ένα διάλειμμα περίπου τριών δεκαετιών πριν εισέλθει σε άλλη φάση. Περίπου στην ηλικία των 66 ετών, ο εγκέφαλος περνά στην «πρώιμη γήρανση», με τη λευκή ουσία να αρχίζει να φθίνει, μειώνοντας την ισχύ των συνδέσεων.

«Είναι μια ηλικία όπου οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο για διάφορες παθήσεις που μπορούν να επηρεάσουν τον εγκέφαλο, όπως η υπέρταση», δήλωσε η Alexa Mousley, κύρια συγγραφέας της μελέτης και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Η τελική φάση ξεκινά γύρω στα 83 έτη, όταν η συνδεσιμότητα συνεχίζει να μειώνεται και ο εγκέφαλος αρχίζει να βασίζεται ακόμη περισσότερο σε συγκεκριμένες περιοχές, αν και τα διαθέσιμα δεδομένα για αυτή τη φάση είναι περιορισμένα.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα ευρήματα μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση των νευρωνικών βάσεων διαταραχών που επηρεάζουν την προσοχή, τη γλώσσα, τη μνήμη και τη συμπεριφορά.

«Θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε γιατί ορισμένοι εγκέφαλοι αναπτύσσονται διαφορετικά σε καίρια σημεία της ζωής, είτε πρόκειται για μαθησιακές δυσκολίες στην παιδική ηλικία είτε για άνοια στα πιο προχωρημένα χρόνια», είπε η Mousley.

Δείτε την Έρευνα στο παρακάτω Αρχείο