The triangle of threat / Το τρίγωνο της απειλής!! Ανισότητες, κλιματική κρίση, δημοκρατικό έλλειμμα!!

Οι ανισότητες είναι απειλή για τους ανθρώπους, για τον πλανήτη, για τις επόμενες γενιές και για τη δημοκρατία την ίδια

Μιλώντας για ανισότητες, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι ανισότητες δεν είναι απλώς ζήτημα οικονομίας, εισοδήματος και αποταμιεύσεων κάθε πολίτη. Έρευνες σε διεθνές επίπεδο αναδεικνύουν τις τεράστιες επιπτώσεις που προκαλεί η κοινωνικοοικονομική ανισότητα στην υγεία των πληθυσμών, στις ευκαιρίες ζωής, στην αναζήτηση εργασίας, στη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και στην ίδια τη συνοχή της κοινωνίας.

Στον τομέα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας δείχνουν ότι η περιβαλλοντική επιβάρυνση επιδεινώνει τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες. Συγκεκριμένα, οι περισσότερο ευάλωτοι πολίτες, όπως οι γυναίκες, οι άνθρωποι με αναπηρία, οι πρόσφυγες, οι φτωχότεροι, υποφέρουν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση και την εξάντληση των φυσικών πόρων, τα ακραία καιρικά φαινόμενα παρότι συνεισφέρουν λιγότερο στην περιβαλλοντική επιβάρυνση.

Στον τομέα της κοινωνίας και των θεσμών καταγράφεται ότι όσο αυξάνονται οι ανισότητες εισοδήματος και πλούτου, η κοινωνική συνοχή καταρρέει.

Η οικονομική ανισότητα διασταυρώνεται με έμφυλες ανισότητες, ενισχύει τον αποκλεισμό και τις διακρίσεις που πλήττουν την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς, ενώ αποδυναμώνουν τη δημοκρατική διακυβέρνηση.

Οι ανισότητες ωστόσο που αντιμετωπίζει η νέα γενιά είναι ιδιαίτερα κρίσιμες.

Και αυτό γιατί οι ευκαιρίες των νέων διαμορφώνονται ανάλογα με την οικονομική κατάσταση και την κοινωνική τάξη. Οι ανισότητες επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών, την υγεία και τις κοινωνικές τους δεξιότητες ήδη από την προσχολική ηλικία.

Σε χώρες με έντονες ανισότητες τα παιδιά έχουν λιγότερες ευκαιρίες, βιώνουν άγχος, ανταγωνισμό, αλλά και απομόνωση και αποκλεισμούς. Τα παιδιά με καλύτερες συνθήκες διαβίωσης επωφελούνται από προνομιακή εκπαίδευση, πολιτιστικό και κοινωνικό κεφάλαιο, δημιουργώντας έναν κύκλο προνομίων που αναπαράγεται σταθερά, ενισχύοντας τις διαγενεακές ανισότητες.

Ένα τέτοιο περιβάλλον με έντονες αποκλίσεις και χάσματα κάνει τους νέους και τις νέες να αισθάνονται παραμελημένοι, αδικημένοι, χωρίς ελπίδα, και να γίνονται ευάλωτοι σε λαϊκιστικά μηνύματα.

Η ιστορία μάς διδάσκει ότι η οικονομική δυσπραγία και ο κοινωνικός αποκλεισμός μπορούν γρήγορα να οδηγήσουν σε αυταρχικά κινήματα και βίαιο εξτρεμισμό. Η αδιαφορία για τις κοινωνικές ρίζες της δυσαρέσκειας έχει καταστροφικές συνέπειες.

Οι ανισότητες επομένως είναι απειλή για τους ανθρώπους, για τον πλανήτη, για τις επόμενες γενιές και για τη δημοκρατία την ίδια.

Όμως, για να προαχθεί η ισότητα και οι ίσες ευκαιρίες απαιτούνται δημοκρατικοί θεσμοί που θα ενσωματώνουν τη φωνή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων θέτοντας την αντιμετώπιση της ανισότητας στο κέντρο της πολιτικής ατζέντας.

Δυστυχώς, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, αδυνατεί να οργανωθεί μια ανάλογη στρατηγική για το παρόν και το μέλλον όλων. Αν δεν δράσουμε για να αντιμετωπίσουμε τις αλληλένδετες κρίσεις, την κοινωνικοοικονομική ανισότητα, την κλιματική κρίση και το δημοκρατικό έλλειμμα, δεν θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε μια ανθεκτική, δίκαιη και βιώσιμη Ευρώπη.

* Γράφει η Ζέφη Δημαδάμα, Λέκτορας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πρόεδρος Ένωσης Γυναικών Ελλάδας, Αθήνας