Unauthorized Seaside Property: Στοιχεία αιτιολογίας και χρονικοί περιορισμοί στις κυρώσεις, για Αυθαίρετες Κατασκευές και Παράνομη Κατάληψη Αιγιαλού & Παραλίας [Νέα Εγκύκλιος]

Μια ιδιαίτερα κρίσιμη ερμηνευτική παρέμβαση εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας, σχετικά με την εφαρμογή των περ. α) και β) της παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 5092/2024, που αφορούν τις κυρώσεις για αυθαίρετες κατασκευές στον αιγιαλό και την παραλία, καθώς και την παράνομη κατάληψη κοινόχρηστου χώρου χωρίς άδεια. Η εγκύκλιος αποσαφηνίζει με λεπτομέρειες το περιεχόμενο της αιτιολογίας που πρέπει να συνοδεύει τις διοικητικές πράξεις επιβολής προστίμων και τους χρονικούς περιορισμούς που ισχύουν για την επιβολή κυρώσεων. 

Το πλαίσιο κυρώσεων του άρθρου 19 ν. 5092/2024

Ο ν. 5092/2024 εισήγαγε νέο, πιο αυστηρό πλαίσιο για την προστασία του αιγιαλού και της παραλίας, με δύο βασικές κατηγορίες παραβάσεων:

α) Αυθαίρετη κατασκευή ή διαμόρφωση χωρίς άδεια

Επιβάλλεται πρόστιμο και αποκλεισμός από μελλοντικές διαδικασίες παραχώρησης σε όσους ανεγείρουν ή διαμορφώνουν έργο στον αιγιαλό χωρίς άδεια.
Η παράβαση θεωρείται μονογενής: τελείται μόνο κατά τον χρόνο της ανέγερσης.

β) Παράνομη κατάληψη αιγιαλού και παραλίας

Αφορά την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας (ομπρελοκαθίσματα, τραπεζοκαθίσματα, κιόσκια κ.λπ.) χωρίς παραχώρηση.

Η παράβαση είναι επαναλαμβανόμενη, καθώς μπορεί να τελείται κάθε φορά που επανατοποθετούνται κινητά στοιχεία.

Το καθεστώς ισχύει αναλόγως και για όχθες, παρόχθιες ζώνες, λιμνοθάλασσες, λίμνες, πλεύσιμους ποταμούς και ζώνες λιμένος, σύμφωνα με το άρθρο 21 του νόμου.

Διαφορές μεταξύ αυθαίρετης κατασκευής και παράνομης κατάληψης

Η εγκύκλιος υπογραμμίζει ότι, αν και οι δύο παραβάσεις περιορίζουν την κοινοχρησία, έχουν διαφορετική φύση:

Αυθαίρετη κατασκευή (περ. α)

• Ο χρόνος τέλεσης είναι ο χρόνος ολοκλήρωσης της παράνομης ανέγερσης.
• Δεν επιβάλλεται δεύτερη κύρωση μόνο επειδή η κατασκευή παραμένει.
• Η διατήρηση καλύπτεται από το πρόστιμο μη κατεδάφισης του άρθρου 125ΙΓ ν. 4495/2017.
• Νέα κύρωση επιβάλλεται μόνο εάν υπάρξει νέα επέμβαση που αυξάνει την έκταση του αυθαίρετου έργου.

Παράνομη κατάληψη (περ. β)

• Η παράβαση μπορεί να τελείται κατ’ εξακολούθηση.
• Η κύρωση μπορεί να αφορά επιχείρηση που εκμεταλλεύεται οικονομικά τον χώρο, ακόμη και αν δεν ευθύνεται για την κατασκευή του αυθαιρέτου έργου.

Τι πρέπει να περιλαμβάνει η αιτιολογία της πράξης επιβολής κυρώσεων

Η έκθεση αυτοψίας (άρθρο 17 ν. 5092/2024) είναι το κρίσιμο έγγραφο. Για να είναι νόμιμη η πράξη επιβολής προστίμου, πρέπει να περιλαμβάνει:

Για αυθαίρετη κατασκευή (περ. α)

1. Ακριβής περιγραφή της κατασκευής/διαμόρφωσης και της έκτασης αιγιαλού που καταλαμβάνει.
2. Χρόνος ανέγερσης του αυθαιρέτου.
3. Προσδιορισμός του υπευθύνου (φυσικού ή νομικού προσώπου), με αναφορά στα αποδεικτικά μέσα (π.χ. προηγούμενοι έλεγχοι, μαρτυρίες, τεκμήριο από την οικονομική εκμετάλλευση).
4. Παραπομπή σε έγγραφα, φωτογραφίες και άλλα στοιχεία που συνοδεύουν την αυτοψία.

Για παράνομη κατάληψη (περ. β)

1. Διαπίστωση της κατάληψης με φωτογραφικό υλικό.
2. Ακριβής έκταση της καταληφθείσας ζώνης.
3. Προσδιορισμός του οικονομικού φορέα που δραστηριοποιείται στον χώρο (π.χ. αποδείξεις, τιμοκατάλογοι, διαφημιστικό υλικό).

Χρονικοί περιορισμοί στην επιβολή κυρώσεων

Η εγκύκλιος διευκρινίζει τρεις κρίσιμους κανόνες:

Απαγόρευση αναδρομικής εφαρμογής του άρθρου 19 ν. 5092/2024

Δεν επιβάλλονται πρόστιμα για παραβάσεις που έλαβαν χώρα πριν από 4 Μαρτίου 2024, ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου.

Κατάργηση των άρθρων 27 και 29 του ν. 2971/2001

Από τη στιγμή που τέθηκε σε ισχύ ο ν. 5092/2024, δεν μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις βάσει των καταργημένων διατάξεων.

Εξαίρεση για παραβάσεις του παλαιού άρθρου 29 ν. 2971/2001

Εφόσον είχαν ήδη διαπιστωθεί πριν την 4.3.2024, εξετάζονται ακόμη με βάση τη διαδικασία του παλαιού νόμου, σύμφωνα με το άρθρο 23 του ν. 5092/2024.

Υπολογισμός προστίμου

Για την αυθαίρετη κατασκευή, η έκταση που υπολογίζεται είναι μόνο η επιφάνεια αιγιαλού/παραλίας που καταλαμβάνεται, όχι το συνολικό δομημένο εμβαδόν.

Η χρονική περίοδος για τον υπολογισμό του προστίμου ξεκινά από τον χρόνο της ανέγερσης έως την ημερομηνία διαπίστωσης.

Η εγκύκλιος του Γενικού Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας έρχεται να καλύψει σημαντικό ερμηνευτικό κενό στην εφαρμογή του νέου νόμου για τον αιγιαλό. Με σαφή οριοθέτηση των στοιχείων που πρέπει να περιέχουν οι πράξεις επιβολής κυρώσεων και με καθαρή διάκριση μεταξύ των διαφορετικών τύπων παραβάσεων, καθίσταται πλέον πιο ασφαλής η διοικητική πρακτική των Κτηματικών Υπηρεσιών και ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της προστασίας του αιγιαλού ως δημόσιου κοινόχρηστου αγαθού.

Αποτελεί ένα κρίσιμο εργαλείο για τις υπηρεσίες, αλλά και για τους δήμους και τους οικονομικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στις παράκτιες ζώνες.

Δείτε ολόκληρη την Νέα ερμηνευτική Εγκύκλιο στο παρακάτω Αρχείο