Teens Without Social Media / Εφηβεία χωρίς social media!! Μία περίπλοκη ισορροπία!!

Η πρόκληση του να μεγαλώνεις εφήβους χωρίς ψηφιακές πλατφόρμες σε έναν κόσμο που σχεδόν τις επιβάλλει

Στην αρχή, η υπόσχεση της Κέιτ Μπάλκλι να μείνει μακριά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για όσο θα φοιτούσε στο λύκειο, είχε αποτέλεσμα. Τα οφέλη ήταν πολλαπλά: οι βαθμοί της εξαιρετικοί. Τα βιβλία που διάβαζε πολλά. Με την οικογένειά της, στο τραπέζι του δείπνου είχαν πολλές, ζωηρές συζητήσεις ενώ περνούσαν τα Σαββατοκύριακα βλέποντας ταινίες όλοι μαζί.  

Στην αρχή της δευτέρας λυκείου εμφανίστηκαν τα απροσδόκητα προβλήματα. Έχασε μια συνάντηση του σχολικού συμβουλίου που οργανώθηκε μέσω Snapchat.

Η ομάδα της  επικοινωνεί επίσης μέσω κοινωνικών δικτύων, γεγονός που της προκαλεί προβλήματα στον προγραμματισμό. Ακόμα και η Χριστιανική Ομάδα της σχολής της στο Κονέκτικατ χρησιμοποιεί το Instagram για να επικοινωνεί.

Η Γκαμπριέλα Ντάραμ, τελειόφοιτη λυκείου στο Μπρούκλιν, λέει ότι η εμπειρία της χωρίς social media τη διαμόρφωσε. Είναι συγκεντρωμένη, οργανωμένη, αριστούχα μαθήτρια με πολλές προσκλήσεις από πανεπιστήμια — και επιτυχημένη χορεύτρια που πρόσφατα έκανε το ντεμπούτο της στο Μπρόντγουεϊ. Το να μην έχει social media, όμως, την έκανε «ξένη» με κάποιους τρόπους. Αυτό παλαιότερα την πλήγωνε. Πλέον, το βλέπει σαν παράσημο. Καθώς οι επιζήμιες συνέπειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καταγράφονται όλο και περισσότερο, ορισμένοι γονείς προσπαθούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με περιορισμούς ή με απόλυτες απαγορεύσεις. Οι ίδιοι οι έφηβοι αναγνωρίζουν ότι η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι επιβλαβής και κάποιοι κάνουν αποχή από τα μέσα για χάρη της ψυχικής υγείας και των βαθμών τους. Ωστόσο, είναι δύσκολο να είσαι έφηβος σήμερα χωρίς μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για όσους προσπαθούν να απέχουν ενώ οι συμμαθητές τους είναι βυθισμένοι σε αυτά, η πορεία μπορεί να είναι δύσκολη, μοναχική, αλλά και απελευθερωτική. Μπορεί ακόμη και να αλλάξει τη ζωή τους.

Οι θεμελιώδεις αλλαγές που έφερε η πανδημία

Οι ανησυχίες για τη χρήση κινητών από τα παιδιά δεν είναι καινούργιες. Αλλά οι ειδικοί συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι η πανδημία του κορονοϊού άλλαξε θεμελιωδώς το εφηβικό βίωμα. Καθώς οι νέοι αντιμετώπισαν την απομόνωση και περνούσαν υπερβολικό χρόνο στο διαδίκτυο, η πανδημία ουσιαστικά άνοιξε έναν πολύ μεγαλύτερο χώρο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή των παιδιών στις ΗΠΑ. Δεν είναι πλέον απλώς ένας περισπασμός ή ένας τρόπος να συνδεθούν με φίλους. Τα μέσα έχουν εξελιχθεί σε φυσικό χώρο και κοινότητα στην οποία ανήκει σχεδόν κάθε έφηβος. Έως και το 95% των εφήβων λένε ότι χρησιμοποιούν τα social media, και περισσότερο από το ένα τρίτο λέει ότι είναι σχεδόν συνεχώς εκεί, σύμφωνα με το Pew Research Center. Περισσότερο από ποτέ, οι έφηβοι ζουν σε έναν ενιαίο ψηφιακό και μη ψηφιακό κόσμο που οι περισσότεροι ενήλικες δεν αναγνωρίζουν ή δεν κατανοούν, λέει στο ΑΡ ο Μάικλ Ριτς, καθηγητής παιδιατρικής στη Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και επικεφαλής του Digital Wellness Lab στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Βοστώνης. «Τα social media είναι πλέον ο αέρας που αναπνέουν τα παιδιά», τονίζει.

Τα social media, καλώς ή κακώς, αποτελούν μία βάση για κοινωνικοποίηση. Είναι το σημείο όπου πολλά παιδιά διαμορφώνουν την ταυτότητά τους, ζητούν συμβουλές, χαλαρώνουν και μειώνουν το άγχος. Επηρεάζουν το πώς ντύνονται και πώς μιλούν. Σε αυτήν την εποχή των εφαρμογών γονικού ελέγχου και εντοπισμού, τα social media είναι ο χώρος όπου βρίσκουν την ελευθερία τους.  Ωστόσο, τα παιδιά που χρησιμοποιούν social media πάνω από 3 ώρες τη μέρα διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους, σύμφωνα με μελέτες που επικαλείται ο Γενικός Χειρουργός των ΗΠΑ, Βιβέκ Μέρτι, ο οποίος εξέδωσε δημόσια προειδοποίηση την περασμένη άνοιξη. Αυτές ήταν οι ανησυχίες των Μπάλκλι και της Έλενα Ρομέρο, γονιών της Γκαμπριέλα. Και οι δύο έθεσαν αυστηρούς κανόνες από την παιδική ηλικία: καθυστέρησαν την απόκτηση κινητού έως το γυμνάσιο και απαγόρευσαν τα social media έως τα 18. Ενημέρωσαν εκτενώς τις κόρες τους σχετικά με την επίδραση των μέσων στον εγκέφαλο, για την ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο και για τον κίνδυνο δημοσίευσης φωτογραφιών ή σχολίων που μπορεί να τους στοιχειώσουν στο μέλλον. Απουσία social media, τουλάχιστον σε αυτές τις δύο οικογένειες, υπάρχει αισθητή απουσία καβγάδων για την οθόνη. Όμως γονείς και παιδιά συμφωνούν: δεν είναι πάντα εύκολο. Στο σχολείο, στο μετρό και στα μαθήματα χορού στη Νέα Υόρκη, η Γκαμπριέλα περιβάλλεται από υπενθυμίσεις ότι τα social media είναι παντού — εκτός από το κινητό της. Το να μεγαλώνει χωρίς αυτά σημαίνει ότι χάνει πράγματα. Όλοι καταλαβαίνουν τα ίδια αστεία, κάνουν τις ίδιες χορογραφίες στο TikTok, γνωρίζουν τις τελευταίες τάσεις. Όταν ήταν μικρότερη, αυτό την έκανε να νιώθει απομονωμένη. Μερικές φορές ακόμα το νιώθει. Πλέον όμως, το βλέπει ως ελευθερία. «Από τη δική μου οπτική, ως "ξένη", φαίνεται ότι πολλά παιδιά χρησιμοποιούν τα social για να προβάλλουν μια ψεύτικη εικόνα. Και είναι λυπηρό. Γιατί τα μέσα τους λένε πώς πρέπει να είναι και πώς να δείχνουν. Έχει φτάσει σε σημείο που όλοι θέλουν να μοιάζουν μεταξύ τους, αντί να είναι ο εαυτός τους», λέει. Η Γκαμπριέλα είναι σπουδάστρια χορού στο Brooklyn High School of the Arts και χορεύει καθημερινά, ακόμη και εκτός σχολείου. Η τελευταία χρονιά είναι έντονη: αιτήσεις για κολέγια και υποτροφίες, με αποκορύφωμα την εμφάνισή της στο Θέατρο Shubert του Μπρόντγουεϊ, τον Μάρτιο.

«Είμαι εθισμένη»

Μετά από το μάθημά της, σε κάποια υπόγεια εκκλησία στο Μπρονξ, ένα μεσημέρι Σαββάτου, η διαφορά της Γκαμπριέλα με τους συνομήλικούς της είναι εμφανής. Τα άλλα κορίτσια (11-16 ετών) μιλούν για social media. «Είμαι εθισμένη», λέει η 15χρονη Αριέλ Γουίλιαμς. «Όταν νυστάζω, λέω "άλλο ένα βίντεο". Και μετά συνεχίζω. Μερικές φορές μένω ξύπνια ως τις 5 π.μ.».  Τα άλλα κορίτσια σοκάρονται. Μια προτείνει να ελέγξουν τον χρόνο οθόνης τους.«Περάσαμε τις 68 ώρες την προηγούμενη εβδομάδα. Οι 21 στο TikTok», λέει η Αριέλ.

Η Γκαμπριέλα παρακολουθεί σιωπηλή. Στο μετρό για το Μπρούκλιν, σχολιάζει: «Αυτός ο χρόνος οθόνης, είναι τρελός». Η μητέρα της, Έλενα Ρομέρο, καθηγήτρια  και συγγραφέας, άργησε επίτηδες να της πάρει κινητό. Και όταν τελικά το απέκτησε, το διατήρησε αυστηρά ρυθμισμένο: απαγορευμένα social media, αυστηρά φίλτρα και γονικός έλεγχος, περιορισμοί στις ώρες χρήσης. «Ήξερα ότι θα της στερήσω ορισμένες εμπειρίες», λέει η Ρομέρο. «Αλλά πίστευα ότι θα της έδινα άλλες, μεγαλύτερες.

Όπως η αυτοπεποίθηση, η κριτική σκέψη, η εσωτερική ησυχία». Η Γκαμπριέλα στα18 της, εξακολουθεί να μην έχει social media. Το βλέπει πια ως συνειδητή επιλογή. Έχει πολλούς φίλους, καλή κοινωνική ζωή και βαθιά αγάπη για τις τέχνες. Και νιώθει ευγνωμοσύνη για την πορεία που ακολούθησε, έστω κι αν ήταν λιγότερο "τυπική".

Η αντίστροφη πλευρά της αποχής

Η 16χρονη Κέιτ Μπάλκλι μοιράζεται μία διαφορετική εμπειρία. Ζει σε προάστιο του Κονέκτικατ, όπου και πηγαίνει σχολείο. Παρότι επέλεξε να μην έχει social media, νιώθει όλο και περισσότερο αποκλεισμένη.«Αρχικά, νόμιζα πως ήταν απλώς θέμα συνήθειας», λέει. «Αλλά με τον καιρό, ένιωσα ότι χάνω πράγματα – από κοινωνικά καλέσματα μέχρι πληροφορίες για δραστηριότητες». Δεν είναι ότι δεν έχει φίλους. Η Κέιτ είναι κοινωνική, έξυπνη, δραστήρια. Όμως υπάρχει ένα είδος "ψηφιακής πόρτας" που δεν μπορεί να περάσει.

Οι συμμαθητές της κανονίζουν τα πάντα μέσω Snapchat ή Instagram. Και δεν σκέφτονται καν να ενημερώσουν αλλιώς.Η μητέρα της, Κάριν Μπάλκλι, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο και μητέρα πέντε παιδιών, το βλέπει κι εκείνη. Και παρότι πιστεύει ακράδαντα στην αξία της αποχής, αναγνωρίζει ότι η Κέιτ βρίσκεται σε δύσκολη θέση. «Δεν θέλω να αισθάνεται συνεχώς η "περίεργη" επειδή οι γονείς της είναι τόσο αντίθετοι με την τεχνολογία. Ούτε θέλω να την αποκόψω από τον κοινωνικό της κύκλο», τονίζει.

Η οικογένεια έχει επιλέξει έναν πιο "αναλογικό" τρόπο ζωής: επιτραπέζια αντί για βιντεοπαιχνίδια, οικογενειακές βόλτες, μουσική, σινεμά. Τα μεγαλύτερα παιδιά δεν απέκτησαν social media μέχρι τα 18 — και τους βγήκε σε καλό. Όμως η εποχή αλλάζει. Και η Κέιτ το αισθάνεται έντονα. «Δεν ζηλεύω το δράμα ή την πίεση των μέσων», λέει. «Αλλά μερικές φορές, απλά θα ήθελα να είμαι μέσα στην παρέα χωρίς να νιώθω ότι χρειάζομαι μια εφαρμογή για να το καταφέρω». 

Και οι δύο οικογένειες, πάντως, συμφωνούν: η επιλογή για μία εφηβεία χωρίς social media έχει κόστος - αλλά και κέρδος. Τα παιδιά είναι λιγότερο εξαρτημένα από την επιβεβαίωση των άλλων. Έχουν καλύτερες συνήθειες ύπνου. Λιγότερο άγχος. Περισσότερο χρόνο για προσωπική ανάπτυξη.Αλλά είναι και λιγότερο "εντός" της κουλτούρας των συνομηλίκων τους. Νιώθουν, συχνά, εκτός κάδρου. Και αυτό, για να το αντέξουν τα παιδιά, απαιτεί ένα ισχυρό οικογενειακό πλαίσιο.

Ο Μάικλ Ριτς  λέει πως όσο καλοί κι αν είναι οι γονείς, όσο προσεκτικές κι αν είναι οι επιλογές, δεν μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά πλήρως από τις επιδράσεις ενός κόσμου τόσο ψηφιακού.«Δεν έχει νόημα να τους βάλεις σε μια γυάλα. Πρέπει να τους μάθεις να κολυμπούν — μέσα στον ψηφιακό ωκεανό», υπογραμμίζει.